Pirinç, dünya mutfaklarının vazgeçilmez bir parçası ve milyarlarca insanın günlük beslenmesinin temel taşı. Ancak son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalar, bu masum görünen tahılın arsenik gibi toksik bir maddeyi bünyesinde biriktirdiğini ortaya koydu.
Toprak ve sudan gelen arsenik, pirinç tanelerine sızarak insan sağlığını tehdit eden ciddi riskler oluşturdu.
Uzmanlar, özellikle iklim değişikliğinin bu sorunu daha da kötüleştirdiğine dikkat çekiyor ve hem bireysel hem de küresel ölçekte önlemler alınması gerektiğini vurguladı.
ARSENİK: DOĞAL MI, İNSAN KAYNAKLI MI?
Arsenik, doğada volkanik faaliyetler, kaya erozyonu ve orman yangınları gibi süreçlerle toprakta ve suda bulunan bir element. Pirinç, sulak alanlarda yetişen bir bitki olduğu için, kökleriyle toprakta ve suda çözünmüş arseniği kolayca emiyor ve bu toksik maddeyi tanelerine taşıyor. Bu durum, pirinci diğer tahıllara kıyasla arsenik birikimi açısından daha riskli hale getiriyor.
BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR NE SÖYLÜYOR?
Uzak Doğu ülkelerinde, özellikle Bangladeş, Hindistan ve Çin gibi pirinç üretiminin yoğun olduğu bölgelerde, arsenik birikimi üzerine onlarca çalışma yapıldı. Örneğin, Çin’de 10 yıl süren bir araştırma, karbondioksit (CO2) seviyelerindeki artış ve sıcaklık yükselmelerinin pirinçteki arsenik oranlarını ciddi şekilde artırdığını gösterdi.
Ton balığı konservesinin faydaları ve zararları... Beslenme uzmanları açıklıyor
Columbia Üniversitesi’nden Prof. Benjamin Bostick’in liderliğindeki bir çalışma, sıcaklıkların yalnızca 2 derece artmasının bile arsenik geçişini hızlandırdığını ve bu durumun 2050’ye kadar Asya’da milyonlarca yeni kanser vakasına yol açabileceğini ortaya koydu.
Lancet Planetary Health dergisinde yayımlanan bir başka çalışma, küresel ısınmanın arsenik seviyelerini tehlikeli boyutlara taşıyabileceğini vurguladı. Araştırmaya göre, mevcut pirinç tüketim alışkanlıkları devam ederse, 2050 yılında sadece Çin’de 13,4 milyon yeni kanser vakası görülebilir.
İngiltere’de Queen’s Üniversitesi’nden Prof. Andy Meharg, pirinçteki arsenik sorununun özellikle bebekler ve çocuklar için büyük bir risk oluşturduğunu belirtti. Yapılan bir çalışmada, pirinç patlağı ve bebek mamalarının %75’inde tehlikeli seviyelerde inorganik arsenik tespit edildi.
Meharg, “Arsenik, bebeklerin zihinsel gelişimini, bağışıklık sistemini ve genel sağlığını olumsuz etkiliyor” dedi.
SAĞLIK RİSKLERİ NELER?
Arsenik maruziyeti, kısa vadede mide ağrısı, kusma, düşük tansiyon ve deri lezyonları gibi sorunlara yol açarken, uzun vadede çok daha ciddi sonuçlar doğurabiliyor.
Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, inorganik arsenik akciğer, karaciğer, mesane ve böbrek kanserlerinin yanı sıra diyabet, kalp hastalıkları ve nörogelişimsel bozukluklarla ilişkilendiriliyor.
ABD Çevre Koruma Ajansı (EPA), 60 kg’lık bir kişinin günde sadece 0,13 mikrogram/kg arsenik tüketmesinin bile mesane kanseri riskini %3, diyabet riskini %1 artırabileceğini belirtti.
Alkolün zararlarını azaltacak mucize besin ortaya çıktı! Uzmanlar açıkladı
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ SORUNU KÖTÜLEŞTİRİYOR
İklim değişikliği, pirinçteki arsenik birikimini artıran en büyük faktörlerden biri. Columbia Üniversitesi’nden yapılan araştırmalar, artan sıcaklıkların ve CO2 seviyelerinin topraktaki arsenik emilimini hızlandırdığını gösterdi.
Prof. Bostick, “Sıcaklık artışı, topraktaki arsenik seven bakterileri daha aktif hale getiriyor. Bu bakteriler, arseniği pirinç bitkisine daha kolay taşıyor” dedi. Bu durum, özellikle pirinci temel gıda olarak tüketen topluluklar için gelecekte ciddi bir halk sağlığı krizi oluşturdu.
NE YAPILABİLİR?
Uzmanlar, bireysel düzeyde alınabilecek önlemlerin sınırlı olduğunu, ancak bazı basit adımların arsenik maruziyetini azaltabileceğini belirtti.
FDA’nın önerdiği yöntemlerden biri, pirinci bol suyla (1’e 6 oranında) pişirmek ve fazla suyu süzmek. Bu yöntem, arsenik içeriğini %40-60 oranında azaltabiliyor. Ayrıca, pirinci bir gece önceden suda bekletmek ve iyice yıkamak, arsenik seviyesini %80’e kadar düşürebiliyor. Basmati ve yasemin pirinci gibi türlerin daha düşük arsenik içerdiği de biliniyor.
Kavurucu sıcakta aşırı su içmenin zararları
Dr. Sağlam, asıl çözümün üretim süreçlerinde yattığını vurguladı:
“Arsenik emilimi düşük pirinç türleri geliştirilmeli, sulama suyu ve toprak yönetimi iyileştirilmeli, endüstriyel atıklar kontrol altına alınmalı.”
Prof. Meharg da, hükümetlerin arsenik seviyelerini düzenli olarak izlemesi ve tarım politikalarını gözden geçirmesi gerektiğini söyledi.
BİLİNÇLİ TÜKETİM VE KÜRESEL ÇÖZÜMLER
Pirinç, dünya genelinde milyonlarca insanın temel gıdası olmaya devam edecek. Ancak arsenik birikimi, bu besinin masumiyetine gölge düşürdü.
Uzmanlar, bireylerin pirinç tüketimini çeşitlendirerek (örneğin, bulgur, kinoa veya arpa gibi alternatif tahıllara yönelerek) riskleri azaltabileceğini belirtti. Bununla birlikte, asıl çözüm, bilimsel araştırmalara dayalı tarım politikaları ve iklim değişikliğine karşı küresel mücadelede yattı. Aksi takdirde, pirinçteki bu sessiz tehlike, gelecekte çok daha büyük bir sağlık krizine dönüşebilir.
