Yüksek tansiyon, dünya genelinde milyonlarca insanın karşılaştığı ciddi bir sağlık sorunu. Türkiye’de her üç yetişkinden birinin hipertansiyonla mücadele ettiği biliniyor.

Uzmanlar, yıllardır tansiyonun baş suçlusu olarak görülen tuzun, sanıldığı kadar tek başına olmadığını vurguladı.

Yeni bilimsel araştırmalar ve uzman görüşleri, günlük beslenme alışkanlıklarımızda gizlenen başka tehlikelere işaret etti.

Tuzun yanı sıra şekerli gıdalar, kafeinli içecekler ve işlenmiş ürünler de kan basıncını hızla yükseltebiliyor.

TUZUN ÖTESİNE BAKIN: BESLENMENİN TANSİYON ÜZERİNDEKİ ROLÜ

Harvard T.H. Chan Halk Sağlığı Okulu’ndan Prof. Dr. Frank Hu, tuz tüketiminin tansiyon üzerindeki etkisinin yadsınamaz olduğunu, ancak şekerli ve işlenmiş gıdaların da kan basıncını artırdığını belirterek, “Fazla tuz, böbreklerin fazla çalışmasına neden olarak kan basıncını yükseltir, ancak şekerli içecekler ve yüksek kalorili gıdalar da damar sağlığını bozarak hipertansiyona zemin hazırlar” dedi.

Journal of the American Society of Nephrology’de yayımlanan bir çalışma, yüksek tuz tüketiminin yalnızca hipertansiyon değil, aynı zamanda böbrek hastalıkları riskini artırdığını ortaya koydu. Ancak aynı çalışma, şekerli gazlı içecekler ve fast food ürünlerinin de kan dolaşımını hızlandırarak tansiyonu yükselttiğini gösterdi.

Imperial College London’dan Prof. Dr. Graham MacGregor, “Tuz, kan basıncını yükselten ana faktörlerden biri, ancak modern diyetlerdeki işlenmiş gıdalar, şeker ve kafein de ciddi bir tehdit oluşturuyor” uyarısında bulundu.

MacGregor’a göre, günlük tuz tüketimi 5-6 gram ile sınırlandırılmalı, ancak şekerli içecekler ve yüksek kalorili atıştırmalıklardan da uzak durulmalı.

Tansiyonu Yükselten 9 BesinEnsonhaber’in 2021’de yayımladığı bir haberde, tuz dışında tansiyonu yükselten 9 besin listelendi. Bu besinler arasında çikolata, kırmızı et, gazlı içecekler ve patates gibi günlük hayatta sıkça tüketilen gıdalar yer aldı.

Çikolata: Kafein içeriğiyle bilinen çikolata, az miktarda tüketildiğinde kalp dostu olabilir. Ancak kakao oranı düşük, şeker oranı yüksek çikolatalar tansiyonu yükseltebildi.

Kardiyolog Dr. Stephen Sinatra, “Yüzde 70 ve üzeri kakao içeren bitter çikolata tercih edilirse, flavonoidler sayesinde kalp sağlığı desteklenebilir” dedi.

Kırmızı Et: Doymuş yağ içeriği yüksek olan kırmızı et, kan damarlarında plak oluşumunu hızlandırarak tansiyonu artırabilir. Tavuk ve balık, daha sağlıklı alternatifler olarak önerildi.

Gazlı İçecekler: Şekerli gazlı içecekler, yüksek sodyum ve fruktoz şurubu içeriğiyle tansiyonu tetikledi. Ancak doğal maden suyu, aldosteron hormonunu azaltarak kan basıncını dengeleyebilir.

Patates: British Medical Journal’da yayımlanan bir araştırmaya göre, özellikle yağda kızartılmış patatesin aşırı tüketimi hipertansiyon riskini artırdı. Ancak patates, potasyum ve magnezyum açısından zengin olduğu için dengeli tüketildiğinde faydalı olabilir.

Turşu: Bağırsak sağlığına faydalarıyla bilinen turşu, yüksek tuz içeriği nedeniyle hipertansiyon hastaları için riskli. Uzmanlar, turşu tüketiminde ölçülü olunmasını önerdi.

Ispanak: Şaşırtıcı bir şekilde, demir ve magnezyum açısından zengin olan ıspanak, yüksek tansiyon hastaları için kontrollü tüketilmeli. Aşırı tüketimi, kan basıncını artırabilir.

Kafeinli İçecekler: Kahve, çay ve kola gibi içecekler, kafein içeriğiyle kan dolaşımını hızlandırarak tansiyonu yükseltebilir. Uzmanlar, kafein tüketiminin sınırlandırılmasını tavsiye etti.

Fast Food ve İşlenmiş Gıdalar: Glikoz-fruktoz şurubu ve katkı maddeleri içeren fast food ürünleri, kan basıncını hızla yükseltebilir.

Meyan Kökü: Düzenli tüketimi, sodyum tutulmasına ve potasyum kaybına neden olarak hipertansiyonu ağırlaştırabilir.

TANSİYONU DÜŞÜRMEK İÇİN NE YAPMALI?

Yüksek tansiyonu kontrol altına almak için beslenme alışkanlıklarını değiştirmek kritik önem taşıyor.

DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) diyeti, meyve, sebze, tam tahıl ve düşük yağlı süt ürünlerine odaklanarak tuz alımını azaltmayı hedefledi.

Johns Hopkins Üniversitesi’nden Dr. Linda Van Horn, “Düşük sodyumlu bir diyet, düzenli egzersiz ve stres yönetimi, tansiyon kontrolünde olmazsa olmaz” dedi.

Pancar, muz, avokado, somon ve tuzsuz kabak çekirdeği gibi besinler, tansiyonu düşürmede etkili. Örneğin, Queen Mary Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma, pancar suyunun birkaç saat içinde kan basıncını 4-10 mmHg düşürebildiğini gösterdi. Ayrıca, tuzsuz ayran ve zencefilli ayran gibi içecekler, potasyum ve probiyotik içeriğiyle kan basıncını dengeleyebilir.

UZMANLARDAN ÖNERİLER

Kardiyologlar, Türkiye’de tuz tüketiminin önerilen seviyenin 3-4 katı olduğuna dikkat çekti:

“Günlük 5 gram tuz yeterlidir, ancak toplumumuzda 18 grama yakın tuz tüketiliyor. Tansiyon hastalarının sofrada tuz bulundurmaması gerekiyor.”

Mayo Clinic’ten Dr. Francisco Lopez-Jimenez, zencefil gibi doğal besinlerin tansiyon düşürücü etkisine vurgu yaparken, ilaçlarla etkileşim riskine karşı dikkatli olunmasını önererek, “Zencefil, kan inceltici etkisiyle tansiyonu düşürebilir, ancak ilaç kullananlar doktorlarına danışmalı” dedi.

BİLİNÇLİ BESLENME HAYAT KURTARIR

Uzmanlar, tansiyon kontrolünde sadece tuzdan değil, şekerli, kafeinli ve işlenmiş gıdalardan da uzak durulması gerektiğini vurguladı.

Sağlıklı bir yaşam için düşük sodyumlu bir diyet, düzenli egzersiz ve stres yönetimi şart.

Tansiyon hastalarının, yeni bir besin veya diyet değişikliği öncesinde mutlaka doktorlarına danışmaları gerekiyor.