Gordion’da düzenlenen törende konuşan Bakan Ersoy, Anadolu’nun medeniyetin belleği ve insanlığın hazinesi olduğunu vurgulayarak, “Kazı sürelerini 12 aya çıkardık, yabancı kazıları buna dahil ettik, tüm kazılara Türk bilim insanlarından koordinatör atadık ve nihayetinde Geleceğe Miras projesini hayata geçirerek Türk arkeolojisinde altın bir çağ başlattık.” dedi.
Ersoy, “Arkeoloji tarihimizde görülmemiş maddi ve lojistik desteklerle kazı, restorasyon, koruma ve inşa çalışmalarında geçmişi adeta yeniden canlandırıyor, bugüne ve geleceğe taşıyoruz.” diye konuştu.
Gordion’un arkeoloji tarihine 131 yıl önce Berlin-Bağdat tren yolu inşaatıyla girdiğini hatırlatan Ersoy, “Yüzyılı aşkın sürede 46 tümülüste kazılar yapıldı. Bugün anıtsal Frig mimarisi, MÖ 800’e tarihlenen tahribat tabakası ve Frig kraliyet ailesine ait zengin mezarlarıyla Gordion, uygarlığın kimlik belgesi olarak karşımızda.” dedi.
Bakan Ersoy, Gordion’un 2023’te UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alındığını ve Geleceğe Miras projesine dahil edildiğini anımsatarak, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi’nden Prof. Dr. Yücel Şenyurt’un 2024’te Gordion’da koordinatör kazı başkanı olarak görevlendirildiğini belirtti.
“MİDAS’TAN SONRA EN YOĞUN BULUNTULAR ELE GEÇİRİLDİ”
T26 tümülüsünde 3,1 metreye 2,8 metre boyutlarında ahşap mezar odasının gün yüzüne çıkarıldığını ve bulguların önemini vurgulayan Ersoy, “Toplam 88 metal eser bulundu; iri kazanlar ve diğer buluntuların yanı sıra güney ve kuzey duvarlarında demir çivilerle asılı bronz kaplar neredeyse tamamen sağlam olarak ele geçti.” dedi.
Bu buluntuların Midas Tümülüsü’nden sonraki en yoğun grup olduğunu belirten Ersoy, şöyle devam etti:
“Bu eserlerden hareketle, mezar odasındaki kişinin Gordios ve Midas ile bağlantılı kraliyet ailesinden biri olabileceğini düşünüyoruz. Bu yıl içinde mezar odası ve eserlerin yerinde sergilenmesi çalışmalarını tamamlayacağız. Şu anda 47 eserin restorasyon ve konservasyonu bitti, Gordion Müzesi’ne getirildi. Prosedürler tamamlanınca diğer eserler de müzede yerini alacak.”
Bakan Ersoy, T26 tümülüsünden çıkarılan bronz ve demir eserlerin Ankara Restorasyon ve Konservasyon Bölge Laboratuvarı’na özel koşullarda taşındığını, burada uzmanlarca korozyon temizliği, kimyasal stabilizasyon, kırık onarımı ve eksik parçaların desteklenmesi gibi işlemlerden geçirildiğini belirtti. Bu çalışmaların eserlerin fiziksel ve kültürel değerlerini koruduğunu vurgulayan Ersoy, “Uzmanlarımız sayesinde eserlerin uzun vadeli korunması ve bilimsel çalışmalara katkı sağlaması güvence altına alındı.” dedi.
“BAŞARILARIMIZ YENİ ADIMLAR İÇİN ŞEVK VERİYOR”
2018’de Gordion Alan Başkanlığı’nın kurulması ve 2024’te Geleceğe Miras projesine dahil edilmesiyle sonuç alındığını belirten Ersoy, “Geleceğe Miras kapsamında Gordion’da bir yıl dolmadan böylesine değerli bulgular elde edilmesi beni mutlu etti ve gururlandırdı.” dedi.
Ersoy, yabancı kazıların da dahil olduğu “Arkeolojik Kazıların 12 Aya Yayılması” projesinin önemini vurgulayarak, “Akılcı planlamalarla ulaştığımız başarılar, yeni adımlar için bize şevk veriyor. 2013’ten beri Gordion Kazı Başkanlığı’nı yürüten Charles Brian Rose ve 2024’te koordinatör kazı başkanı olan Prof. Dr. Yücel Şenyurt nezdinde bu eşsiz tarihi gün yüzüne çıkaran herkese teşekkür ediyorum. Türk arkeolojisine emek verenlerin alın teri, bu toprakların geçmişini geleceğe taşımaya devam edecek.” dedi.
KAZILARDA 5 BİNDEN FAZLA KİŞİYE İSTİHDAM SAĞLANDI
Ersoy, Geleceğe Miras projesinin 2023’te Efes’te başladığını ve 251 kazı alanını kapsayacak şekilde genişlediğini hatırlatarak, şöyle devam etti:
“Projenin tüm etapları tamamlandığında, kazı, restorasyon ve çevre düzenlemeleriyle medeniyet zenginliğimiz gün yüzüne çıkacak. Yeni destinasyonların dünya çapında tanıtımıyla kültür turizminde ülkemizin payı artacak ve mirasımız gelecek nesillere ulaşacak.”
2024’te arkeolojik çalışmalarda 5 binden fazla kişiye istihdam sağlandığını açıklayan Ersoy, “Bu ek istihdamlarla 2024’te 6 binin üzerinde arkeolojik buluntu elde edildi.” dedi.
Ersoy, “Öncesinde kazılar 45 gün veya en fazla 2 ay sürüyordu. Hazırlık ve kapanış süreleriyle bu daha da azalıyordu. Bütçeler bugünkünden çok düşüktü. Şimdi Gordion gibi Türkiye’nin dört bir yanında kazılar, hatta Antalya ve Muğla’daki su altı çalışmaları, yeterli ödeneklerle yıl boyu sürüyor. Çalışmalar artık bütçe veya istihdama değil, mevsim şartlarına göre planlanıyor. Akademik çalışmalar da devam ediyor. Böylece kazı ve restorasyonları 4 mevsime yaydık, Türk arkeolojisinin gelişimini hızlandırdık ve uluslararası etkisini artırdık.” dedi.
Bakan Ersoy, “Bu başarıların kültür ve turizm hayatına hayırlı olmasını diliyorum. Geleceğe Miras projesine emeği geçen uzmanlara, akademisyenlere ve çalışma arkadaşlarıma teşekkür ediyorum. Geçmişe ışık tutmaya devam edeceğiz.” diyerek sözlerini tamamladı.
Ankara Valisi Vasip Şahin de Gordion’un Geleceğe Miras projesiyle yeniden tanıtıldığını belirterek, “Frigyalıların başkenti burası. Artık daha fazla tanıtılacak ve çekim merkezi olacak. Valilik olarak kültürel ve tarihi eserlerin gün yüzüne çıkması için elimizden gelen desteği sağlıyoruz. Bakanlığımızın destekleriyle buraya sahip çıkacağız.” dedi.
Bakan Ersoy ve heyeti, T26 tümülüsünden çıkarılan eserleri ve Midas Tümülüsü’nü inceledi.
GORDİON ANTİK KENTİ
Gordion Antik Kenti, Türkiye’nin İç Anadolu Bölgesi’nde, Ankara iline bağlı Polatlı ilçesinin Yassıhöyük Mahallesi’nde yer alıyor. Sakarya Nehri ile Porsuk Çayı’nın birleştiği noktanın hemen yukarısında konumlanan antik kent, Ankara şehir merkezine yaklaşık 94 km, Polatlı ilçesine ise 29 km mesafede bulunuyor. Stratejik konumu, Anadolu’yu doğudan batıya bağlayan ticaret yollarının kesişim noktasında olmasıyla dikkat çekiyor.
GORDİON ANTİK KENTİ’NİN ÖZELLİKLERİ
Tümülüsler (Yığma Mezarlar): Gordion, çevresinde bulunan 128’den fazla tümülüs ile ünlüdür. Bunlar, Frig soyluları ve krallarının anıt mezarlarıdır. En büyüğü, Midas Tümülüsü’dür (300 metre çap, 55 metre yükseklik), Anadolu’nun ikinci büyük tümülüsü olarak bilinir ve dünyanın en eski ahşap mezarlarından birine sahip.
Mimari ve Arkeolojik Buluntular:
Çakıl Taşı Mozaik: Saray bölgesindeki çakıl taşı mozaik taban döşemesi, Antik Çağ’da bilinen en eski mozaik örneğidir ve Friglerin bu tarzı icat ettiği düşünülüyor.
Ahşap Yapılar: T26 tümülüsünde ortaya çıkan 3,1 x 2,8 metrelik ahşap mezar odası ve Midas Tümülüsü’ndeki ahşap konstrüksiyonlar, Friglerin ileri marangozluk becerilerini gösteriyor.
Buluntular: Gordion Müzesi’nde sergilenen 750’den fazla eser arasında fibulalar, kaseler, yazıtlar, süsleme tuğlaları, bronz kaplar, demir aletler ve tekstil üretim araçları bulunur. T26 tümülüsünde 88 metal eser, özellikle bronz kaplar, sağlam olarak ele geçirilmiştir.
Stratejik Konum: Gordion, tarım ve hayvancılığa elverişli bereketli toprakları, su kaynaklarına yakınlığı ve ticaret yolları üzerindeki konumuyla önemli bir merkezdi.
UNESCO Dünya Mirası: 2023 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne dahil edilmiştir, bu da kentin küresel kültürel değerini tesciller.
Gordion Düğümü Efsanesi: Antik kent, Büyük İskender’in çözemediği ve kılıcıyla kestiği efsanevi Gordion Düğümü ile ünlüdür. Bu düğümün Asya’ya hükmedeceği kehanetiyle bağlantılıdır.
GORDİON ANTİK KENTİ’NİN TARİHÇESİ
Gordion, Frigya Krallığı’nın başkenti olarak MÖ 9. yüzyılda kurulmuş, ancak bölgedeki yerleşim Erken Bronz Çağı’nda (MÖ 2500) başlamıştır. Yaklaşık 4000 yıllık bir yerleşim tarihine sahip olan kent, Hititler, Frigler, Lidyalılar, Persler, Helenistik dönem Galatları, Romalılar ve Bizanslılar gibi birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır.
Erken Dönem (MÖ 3000-1200): Gordion’da ilk yerleşim Erken Bronz Çağı’nda Hattilerle başlamış, ardından Hititler (MÖ 2000-1100) bölgeyi egemenlik altına almıştır. Hititlerin çöküşüyle Frigler bölgeye yerleşmiştir.
Frig Dönemi (MÖ 1200-695): Frigler, MÖ 9. yüzyılda Gordion’u başkent yaptı. Kral Gordios’un adını taşıyan kent, oğlu Kral Midas döneminde (MÖ 740 civarı) en parlak çağını yaşadı. Midas, mitolojide dokunduğu her şeyi altına çevirme yeteneği ve “eşek kulakları” ile bilinir. MÖ 800 civarında büyük bir yangın kenti tahrip etse de, Gordios ve Midas kenti yeniden inşa etti. MÖ 695’te Kimmer akınları kenti yakıp yıktı; Midas’ın bu dönemde intihar ettiği söylenir.
Lidya ve Pers Dönemi (MÖ 6. Yüzyıl): Kimmerlerden sonra Lidyalılar Gordion’u ele geçirdi ve ticari bir merkez haline getirdi. MÖ 6. yüzyıl ortalarında Pers İmparatorluğu’nun egemenliğine giren kent, Kral Yolu üzerinde önemli bir pazar ve konaklama yeri oldu.
Helenistik ve Roma Dönemi (MÖ 333-MS 7. Yüzyıl): Büyük İskender, MÖ 333’te Gordion’u fethederek Gordion Düğümü’nü kesti. Helenistik dönemde Galatların ticaret şehri, Roma ve Bizans dönemlerinde ise küçük bir köy olarak varlığını sürdürdü. MÖ 200’den sonra önemini kaybetti.
Keşif ve Kazılar: Gordion, 19. yüzyılda Berlin-Bağdat demiryolu inşaatı sırasında tesadüfen keşfedildi. İlk kazılar 1900’lerde Gustav ve Alfred Körte tarafından yapıldı. 1950-1973 yılları arasında Rodney Young, Pennsylvania Üniversitesi adına kazıları yönetti. Günümüzde Prof. Dr. Charles Brian Rose ve Prof. Dr. Yücel Şenyurt liderliğinde kazılar devam etmektedir.
