Bu sene Ocak- Mart 3 ayda 5 milyon 200 bin TL trafik cezası kesildi. Cezalar geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 77 arttı. Jandarma bölgelerinde ise yüzde 74 arttı. İnsanlar bu sene daha mı dikkatsiz! Trafik suçu varsa önceden neden cezasız kaldı? Demek ki hükûmetin mali disiplinden anladığı, cezaları artırmakmış.
Öte yandan orta vadeli planda “doğrudan vergilerin payının artırılması ile istisna, muafiyet ve indirimlerin kaldırılması” da yer alıyor. Mamafih, bazı mallarda ÖTV’de ve banka işlemlerinde vergi oranları da artırıldı.
Bütçe açıkları önce bütçede tasarruf önlemleri ile azaltılır. Vergi artışları ikinci çaredir. Ne var ki bakan hep kamuda tasarruf diyor, ama uygulamada saray yapımları ve harcamaları devam ediyor, yabancı lüks araba, konvoylar devam ediyor. Diyanet’in lüks otel harcamaları, lüks arabaları daha da arttı.
Vergi mükellefleri bu durumda, önce ödediği vergilerin kamu harcamaları yoluyla keyfi kullanıldığını düşünüyor ve vergiye karşı tepki duyuyor.
Vergi bir yüktür… Kimse güle oynaya vergi vermez. Vergi bilincinin gelişmesi için vergi sisteminin adil olması ve kamu harcamalarının hükûmetler tarafından etkin kullanılması gerekir. Mükellefin kamu hizmetlerinin kendisi için vazgeçilmez olduğu gerçeğini iyi bilmesi ve yapılan hizmetin doğru yapıldığına inanması gerekir..
Anayasamıza göre vatandaşın vergi ödevi var... Buna karşılık devletin de kamu hizmeti yapmak ödevi var... Falan vergi, falan hizmetin karşılığı değildir... Harçlar ise bir hizmet karşılığıdır... Ancak genel anlamda toplum vergi verir... Devlet de topladığı vergi ile hizmet yapar...
Vergi bilincinin gelişmesi için, mükellefin kamu hizmetlerinin kendisi için vazgeçilmez olduğu gerçeğini iyi bilmesi ve yapılan hizmetin doğru yapıldığına inanması gerekir.
Özetle; devletin bugün kamu hizmetlerini aksatmadan ve doğru yapmasıdır... Gerekçesi ne olursa olsun, devlet sosyal ve fiziki altyapı yapamıyor... Etkin bir eğitim ve sağlık hizmeti veremiyor... Vatandaş hastane kapılarında saat beşlerde kuyruğa giriyor... Yahut herhangi bir cerrahi müdahale için altı ay sonrasına gün alıyorsa... Bilgi çağında öğretmensiz okul veya okulsuz köy bulunuyorsa... Elbette vergi mükellefinin kafası karışacaktır.
2024 bütçesinin yarıya yakını transfer harcamalarına gidiyor. Bir kısmı popülizme gidiyor. Maliye Bakanı 2024 bütçesinde yüzde 6 oranında olan yatırım harcamalarının kısılacağını söyledi. Özetle bütçe ödeneklerinin yalnızca üçte biri cari ve yatırım harcamalarıdır. Yani 2024 bütçesi iş bütçesi değildir.
Tekrar etmek gerekirse; Vergi mükellefi vergisinin yerinde kullanılmadığını, çarçur edildiğini gördükçe, vergiye karşı direnç oluşuyor.
Siyasi iktidarın sık sık vergi affı çıkarması vergisini zamanında ödeyene karşı da haksız rekabet oluşturdu. Bu defa aftan yararlanırım diye bazı mükellefler vergi ödemiyor.
Yine bizde gün geçmiyor ki bir vergi sisteminde bir değişiklik olmasın. Her seçimde vergi indirimleri, vergi düzenlemeleri yapılıyor. Maliye literatüründe bir söz var; “Eski vergi iyidir”. Zira başta karşı da olsalar, mükellefler zaman içinde vergiyi öğreniyor. Alışıyor. Vergiye karşı direnç azalıyor. Bunun için vergi sitemi ile her gün oynamak yanlıştır.
Çıkış yolu, vergilerle her gün oynamak yerine, sisteminde reform yapmak, toplam vergi gelirleri içinde dolaylı vergilerin payını düşürmek, çok kazanandan çok, az kazanandan az vergi almak ve kamu harcamalarını etkin kullanmaktır.
