Paris Konferansı’nda Osmanlı’nın tasfiyesi için farklı senaryolar üretildi.
Paris Konferansı’nda Osmanlı’nın tasfiyesi için farklı senaryolar üretildi.
Almanya ve Avusturya-Macaristan’la birlikte Osmanlı İmparatorluğu’nun da savaş suçlusu olarak cezalandırılacağı Paris Konferansı, tıpkı savaş gibi beklenenden daha uzun sürmüştür. Bu uzamada Osmanlı İmparatorluğunun tasfiye sürecinde farklı senaryoların ve taleplerin büyük payı olmuştur. Bunların başında Yunanlıların Anadolu ve Trak-ya’da; Ermenilerin Doğu Anadolu’da toprak talepleri vardır. Her iki talep de Wilson ilkeleri ile çelişmektedir. Ne var ki, ABD’ye İngiltere tarafından İstan-bul ve Boğazlar ile Doğu Anadolu’da ve Ermenistan’da bir manda yönetimi önerilmiş ve diğer devletler de bunu desteklemişlerdir.
3 Temmuz 1919 günü, ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan John Foster Dulles (1950’li yıllarda Başkan Eisenhower döneminde ABD Dışişleri Bakanı) ve Herbert Hoower (daha sonra ABD Başkanı), Başkan Wilson’a bir telgraf göndermiş ve Harbord Heyeti’nin ivedilikle bu amaçla görevlendirilmesini talep etmişlerdir. ABD Yakın Doğu Yardım İşleri Yöneticisi Herbert Hoower’a göre özellikle Doğu Anadolu’da ve Kafkasya’da kabul edilecek bir Ermenistan Mandası, ABD’nin çıkarlarına uymamaktadır. Bu koşullarda sorunu yerinde incelemek için bölgeye bir heyetin gönderilmesini ABD Başkanı uygun bulmuştur.
ABD Başkanı Wilson tarafından Anadolu’da ve Kafkasya’da inceleme yapmakla görevlendirilen General Harbord o sırada Tümgeneral rütbesindedir. Illinois’li sıradan bir çiftçi çocuğu olan Harbord, 1889’da 23 yaşında iken ABD Kara Kuvvetlerine er olarak katılmış ve orduda gözle görülür şekilde yükselmiştir. Avrupa’daki ABD Kuvvetleri Komutanı General John J. Pershing’in emrinde Kurmay Başkanı ve Ordonat Başkanı olarak onun en yakın çalışma arkadaşı olmuştur. 1919 yılma kadar görev yaptığı yerlerde görüş ve fikirlerine saygı duyulan biri konumuna yükselmesi, açık fikirli ve ülkelerdeki olayları izleyen kişiliği onun 1903-1914 yıllarında Filipinlerde görev yapan Amerikan komutanları arasında seçkin ve başarılı olmasını sağlamıştır. Harbord, 1922 yılında ordudan ayrıldıktan sonra da Amerikan Radyo Kurumu Başkanı olarak 1947 yılına kadar (ölümü) hizmet vermiştir .
24 Ağustos 1919 günü, Ermenilerin Anadolu ve Kafkasya’daki gerçek durumunu yerinde inceleyerek ABD mandasında bir Ermenistan kurmanın, İstanbul ve Türkiye’de bir manda idaresi tesisinin gerekli ve mümkün olup olmadığını tespit ve rapor etmekle görevli General Harbord Heyeti, ABD Donanmasına ait St. Martha Washington gemisi ile Brest Limanından yola çıkmıştır.
General Harbord ve beraberindekiler, 2 Eylül 1919 günü akşamı St. Martha Washington gemisiyle İstanbul’a ulaşmışlardır.
Burada ilginç bir ayrıntı olarak şu ki, General Harbord, Paris’te iken, Osmanlı İmparatorluğu eski Hariciye Nazırı Gabriel Noradunkyan ile Erzurum eski Mebusu Karakin Pastırmacıyan kendisiyle görüşmek üzere Amerika’dan Paris’e gelmişler ve Generali ziyaret ederek bir muhtıra vermişlerdir.
(Devamı var)
