Güneş, yaşamın vazgeçilmez bir parçası olsa da, yanlış saatlerde ve sürelerde maruz kalmak cilt kanserinden erken yaşlanmaya kadar ciddi sağlık sorunlarına yol açabildi.
Uzmanlar, doğru güneşlenme saatleriyle D vitamini sentezini artırarak kemik sağlığından bağışıklık sistemine kadar birçok fayda sağlanabileceğini vurguladı.
Bilimsel araştırmalar ve yabancı uzman görüşleri, güneşlenmenin hem güvenli hem de etkili olabilmesi için hangi saatlerin tercih edilmesi gerektiğini netleştirdi.
ÖĞLE SAATLERİNDE KISA SÜRELİ GÜNEŞLENME: D VİTAMİNİNİN ANAHTARI
Amerikan Dermatoloji Akademisi’nden Dr. Henry W. Lim, güneşin en yoğun olduğu 10.00-14.00 saatleri arasında kısa süreli maruziyetin D vitamini üretimini maksimize ettiğini belirterek, “Öğle saatlerinde UVB ışınları en güçlüdür ve ciltte D vitamini sentezi için daha az zaman gerekir” dedi.
Lim, 10-20 dakikalık güneşlenmenin çoğu insan için yeterli olduğunu ekledi.
İngiltere’de yapılan bir araştırma ise, öğle saatlerinde alınan güneş ışığının, akşam saatlerine kıyasla cilt kanseri riskini artıran UVA ışınlarına daha az maruz bıraktığını gösterdi.
CİLT TİPİNE GÖRE SÜRELER DEĞİŞİYOR
Harvard Tıp Fakültesi’nden Dr. Michael F. Holick, cilt tonunun güneşlenme süresini etkilediğini vurguladı.
Koyu tenli bireylerin D vitamini sentezi için açık tenlilere göre 30-180 dakika daha fazla güneşe ihtiyaç duyabileceğini belirten Holick, “Melanin, UVB ışınlarını engeller, bu yüzden koyu tenli kişilerde eksiklik riski daha yüksek” dedi. Ancak, bu sürelerin UV indeksine ve coğrafi konuma bağlı olarak ayarlanması gerektiği uyarısında bulundu.
GÜNEŞ KREMİ KULLANIMI: NE ZAMAN, NASIL?
Avustralya Melanoma Enstitüsü’nden Dr. Rachel Neale, güneş kreminin D vitamini sentezini engelleyebileceğini, bu nedenle kısa süreli güneşlenmelerde kullanılmamasını önererek, “15-20 dakika korumasız güneşlenme sonrası SPF 30 veya daha yüksek bir krem uygulamak, hem D vitamini alımını hem de cildi korur” dedi.
Ancak, 10.00-16.00 saatleri dışında güneşlenmek isteyenler için geniş spektrumlu kremlerin her iki saatte bir yenilenmesi gerektiği vurgulandı.
BİLİMSEL VERİLER NE DİYOR?
Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism’de yayımlanan bir çalışma, D vitamini eksikliğinin bağışıklık sistemi zayıflığı ve enfeksiyon riskini artırdığını ortaya koydu.
Photochemistry and Photobiology dergisinde yayımlanan bir araştırma, güneş ışığının serotonin üretimini artırarak depresyon belirtilerini hafiflettiğini gösterdi. Ancak, aşırı güneşlenme ciltte DNA hasarına yol açarak melanoma riskini artırdı.
Dünya Sağlık Örgütü, UV indeksinin 3’ten yüksek olduğu saatlerde gölgede kalmayı veya koruyucu giysiler kullanmayı önerdi.
TÜRKİYE İÇİN İDEAL SAATLER
Türkiye’nin güneş enerjisi potansiyeli, coğrafi konumu sayesinde oldukça yüksek. Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerine göre, Türkiye’de yıllık ortalama güneşlenme süresi 6-7 saat.
Uzmanlar, yaz aylarında 10.00 öncesi ve 16.00 sonrası, kış aylarında ise 10.00-14.00 saatleri arasında 15-30 dakikalık güneşlenmenin güvenli olduğunu belirtti. Özellikle Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde UV ışınlarının yoğunluğu nedeniyle bu saatlere dikkat edilmesi gerektiği vurgulandı.
Yazın bilinçli güneşlenme sırları! Uzmanlardan önemli uyarılar
PRATİK ÖNERİLER: GÜVENLİ GÜNEŞLENME İÇİN
UV İndeksini Takip Edin: Hava durumu uygulamalarıyla UV indeksini kontrol ederek riskli saatlerden kaçının.
Koruyucu Aksesuarlar Kullanın: Şapka, güneş gözlüğü ve açık renk pamuklu kıyafetler cildi korur.
Duşu Erteleyin: D vitamini sentezinin tamamlanması için güneşlenme sonrası 1-2 saat duş almaktan kaçının.
Cilt Kontrolü Yapın: Lekeler, benlerde değişiklik veya kaşıntı gibi belirtilerde dermatoloğa başvurun.
UZMANLARDAN SON SÖZ
Dr. Lim, “Güneş, hem dost hem düşman. Bilinçli bir şekilde kullanıldığında sağlık için mucizevi, ancak kontrolsüz maruziyet ciddi riskler doğurur” diyerek uyardı.
Doğru saatlerde ve sürelerde güneşlenmek, D vitamini eksikliğini önlerken cilt sağlığını da korumaya yardımcı oldu.
Bilimsel veriler ve uzman görüşleri, güneşin faydalarını maksimize etmek için disiplinli bir yaklaşım gerektiğini açıkça ortaya koydu.
