TÜİK'in araştırmasında, Türkiye'nin nüfusuna göre en fazla göç alan ili Bayburt oldu. Bayburt 2015-2016 yılı itibariyle kendi nüfusundan daha fazla, yüzde 121 oranında net göç aldı.

Gümüşhane, yüzde 49.7 oranında net göç aldı. Bu illerin nüfusu düşük olduğu için nüfus hareketlerinin hızı da yüksek çıkıyor.

Oysaki  2009 yılında Bayburt yüzde 12.83 ile göç veren iller arasındaydı. Bu illerde  üniversite'nin kurulması ve terörün düşük olması da  bu illerin cazibesini artırmış olabilir.

Genel olarak bakarsak, göç alan iller terör açısından daha sakin illerdir.

Nüfusunun yüzde onu ve fazlası  göç alan ve veren iller  (2015-2016)

-------------------------------------------------------------------------------------------------

   Net göç veren iller                        Net göç alan iller

------------------------------------------            --------------------------------------------

HAKKARİ              - 37.1                            BAYBURT               121.5

AĞRI                     - 30.0                            GÜMÜŞHANE           49.7

ŞIRNAK                - 26.6                             GİRESUN                 34.5

TUNCELİ              - 26.5                             TEKİRDAĞ               25.2

MUŞ                      - 25.2                             BOLU                       22.8

KARS                    - 21.8                             ORDU                       21.2

MARDİN                - 21.6                             KOCAELİ                 13.8

VAN                       - 18.1                             KARABÜK                13.7

KİLİS                      - 17.5                             DÜZCE                    13.2

ARDAHAN             - 17.3                              ESKİŞEHİR            13.0

BİTLİS                   - 16.0                              KIRKLARELİ           10.6

 IĞDIR                   - 13.6                              ÇANAKKALE             9.8

SİİRT                     - 13.2                              YALOVA                    9.7

ERZURUM            - 12.2

DİYARBAKIR          - 9.8

YOZGAT                 - 9.7

Göç veren illere gelince bu illerde de temel göç nedeni terör görünüyor. Aslında bu illerde  1970'li yıllarda da göç vardı. O zaman temel sorun geçimdi. Şimdi üstüne terör de eklendi.

Bu göçü durdurmak, siyasi iktidarın işidir. Başta terör geliyor. Ancak terör olaylarının  hafiflemesi yetmiyor. Göç veren iller fakir illerdir. Bu illerde yaşayanlara iş ve geçim imkanı sağlamak gerekir.

Eğer niyet edilirse bu illerin yöresel imkanlarını değerlendirmek mümkündür.

Söz gelimi, Kars ve Ağrıda Organik Tarım ve hayvancılık organize bölgeleri kurulabilir. Organik ürünler üretim tesisleri yapılabilir. Dünyada organik ürünlere talep artıyor. Hatta  bunun için zamanın da Avrupa  Birliği Fonları vardı.

Organize bölgeler ve tesisleri, işletme şeklinde devlet tarafından kurulur. Çiftçinin ürünlerinin dörtte üçü para olarak, dörtte biri ise işletmenin hisse senedi olarak çiftçiye verilir. Ayrıca çalışanların da maaşlarının dörtte biri kesilerek, yerine işletmenin hisse senetleri  verilir. Zamanı gelir işletme ve yatırımlar, çiftçinin ve işçinin ortak malı olur.  Sermaye tabana yayılmış olur. İşletmede payı olan herkes teröre karşı durur. İşletmeyi korur. Devletin altın hissesi kalır.  Devlet  işletmeyi sürekli koordine eder.

Ardahan'da Kafkas cinsi  ve bal verimi yüksek olan arı mevcuttur. Dünyada organik bal üretimi için en iyi doğal şartlara ve çiçek örtüsüne sahiptir. Burada  da  devlet tarafından modern tesisler kurularak benzer şekilde organize bal üretimi yapılabilir. Devletin koordinasyonunda Kooperatif şeklinde sürdürülebilir.

Türkiye de bazı kooperatif deneyimleri başarısız oldu. Çünkü bu kooperatiflerde devletin organizasyonu ve yatırımı yetersizdi.

Hakkari'de deri işleme ürünleri ve tesisleri kurulabilir. Mardinde el sanatları kooperatifi kurulabilir. Bu örnekler her ilin imkanlarına göre düşünülebilir. 

Netice olarak, niyet edersek Türkiye'de altyapı dahil birçok sorun yaratan göç hareketlerini yavaşlatabiliriz.