Tiroid bezinin büyümesiyle karakterize edilen guatr, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen bir sağlık sorunu olarak öne çıktı.
Boyunda şişlik, yutma güçlüğü ve hatta nefes darlığı gibi belirtilerle kendini gösteren bu rahatsızlık, erken teşhis edilmediğinde ciddi komplikasyonlara yol açabiliyor.
Uzmanlar, guatrın nedenlerini ve modern tedavi yöntemlerini masaya yatırırken, toplumda farkındalığın artırılması gerektiğini vurguladı.
GUATR NEDİR VE NEDEN ORTAYA ÇIKAR?
Guatr, tiroid bezinin anormal büyümesiyle ortaya çıkan bir endokrin rahatsızlık. Tiroid bezi, metabolizma, kalp atışı ve vücut ısısı gibi temel işlevleri düzenleyen hormonlar üretir. Ancak, iyot eksikliği, genetik faktörler, otoimmün hastalıklar veya tiroid nodülleri gibi nedenlerle bu bez büyüyebilir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, dünya genelinde yaklaşık 750 milyon insan guatrla yaşıyor ve bu rakamın büyük bir kısmı iyot eksikliğiyle ilişkilendirildi.
Guatr efsanesi çöktü! Tek hastalık algısı tarihe karışıyor
Londra Üniversitesi’nden endokrinoloji uzmanı Prof. Dr. John Lazarus, “Guatr, genellikle iyot eksikliğinin bir sonucu olarak ortaya çıksa da, Graves hastalığı veya Hashimoto tiroiditi gibi otoimmün durumlar da önemli bir rol oynuyor. Erken teşhis, komplikasyonların önlenmesi açısından kritik” dedi.
Lazarus, özellikle kadınlarda guatr görülme oranının erkeklere kıyasla daha yüksek olduğunu belirtti.
BELİRTİLER VE RİSK FAKTÖRLERİ
Guatrın en dikkat çekici belirtisi boyunda görülen şişliktir. Ancak, bu şişlik her zaman belirgin olmayabilir.
Yutma veya nefes almada zorluk, ses kısıklığı, öksürük ve halsizlik gibi belirtiler de guatrın habercisi olabilir.
Zehirli guatr kör mü ediyor? Uzmanlardan uyarılarılar
Harvard Tıp Fakültesi’nden Dr. Susan Mandel, “Bazı hastalarda guatr, tiroid fonksiyonlarında herhangi bir değişikliğe yol açmadan sessizce ilerler. Bu nedenle düzenli sağlık kontrolleri hayati önem taşıyor” uyarısında bulundu.
Risk faktörleri arasında iyot eksikliğinin yanı sıra ailede tiroid hastalığı öyküsü, radyasyona maruz kalma ve bazı ilaçların kullanımı yer aldı. Özellikle gebelik döneminde tiroid hormonlarına olan ihtiyacın artması, guatr riskini artırabildi.
SON BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR NE DİYOR?
Son yıllarda yapılan araştırmalar, guatrın sadece iyot eksikliğiyle sınırlı olmadığını ortaya koydu.
The Lancet dergisinde yayımlanan bir çalışma, çevresel faktörlerin ve stresin tiroid hastalıklarını tetikleyici bir rol oynayabileceğini gösterdi. Ayrıca, genetik mutasyonların tiroid nodüllerinin oluşumunda önemli bir etken olduğu belirlendi. Bu nodüllerin bir kısmı iyi huylu olsa da, yaklaşık %5’inin kanserli olabileceği belirtildi.
İktidarsızlığı gideriyor. Guatrı önlüyor. Faydaları saymakla bitmeyen ot ortaya çıktı
Stanford Üniversitesi’nden Dr. Electron Kebebew, “Tiroid nodüllerinin ultrason ve biyopsi ile değerlendirilmesi, kanser riskini erken tespit etmek için altın standarttır. Guatr şüphesi olan hastalarda bu yöntemlere başvurulmalı” dedi.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ VE ÖNERİLER
Guatr tedavisi, rahatsızlığın nedenine ve şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterdi. İyot eksikliğine bağlı guatrlarda iyot takviyesi etkili olabilirken, otoimmün hastalıklarda ilaç tedavisi veya cerrahi müdahale gerekebildi.
Radyoaktif iyot tedavisi ve tiroid cerrahisi, ciddi vakalarda başvurulan yöntemler arasında yer alıyor.Uzmanlar, guatrın önlenmesi için dengeli beslenmenin ve düzenli sağlık kontrollerinin önemine dikkat çekti.
Prof. Dr. Lazarus, “İyot içeren gıdalar, özellikle deniz ürünleri ve süt ürünleri, tiroid sağlığını destekler. Ancak, aşırı iyot tüketimi de zararlı olabilir” uyarısında bulundu.
TOPLUMDA FARKINDALIK ARTMALI
Guatr, çoğu zaman basit bir şişlik olarak algılansa da, altında yatan nedenler ciddi sağlık sorunlarına işaret edebilir.
Uzmanlar, boynunda şişlik fark eden bireylerin vakit kaybetmeden bir endokrinoloğa başvurmasını önerdi.
