DÜNDAR BATIK / İSTABNUL
Yıllardan beri ha açıldı ha açılacak derken, anlaşılmaz bir şekilde bir türlü hizmete sokulamayan Irak hududundaki Ovaköy Sınır Kapısı, tam bir muammaya dönüştü. Hem Türkiye hem de Irak tarafından her zaman gündemde tutulmasına rağmen bir türlü hizmete giremeyen Ovaköy'ün, bu karmaşık durumu bölge halklarının da sabırlarını taşırıyor. Habur'dan sonra Irak'a direk olarak geçişi sağlayacak olan, dolayısıyla bölgede yaşayan binlerce Türkmen soydaşlarımıza da derin nefes aldıracak olan Ovaköy Sınır Kapısı ticaretin geliştirilmesinin yanı sıra,bu ülke üzerinden Suriye'deki terör örgütlerine yapılan silah ve mühimmat sevkiyatının da sonlandırılması için stratejik bir önem arzediyor. Türkiye ve Irak yönetiminin öncülüğünde Dohuk ile Şırnak Valilikleri arasında 2014 yılında imzalanan protokolle faaliyete geçmesi kararlaştırılan Ovaköy'ün açılması için Irak Merkezi Hükümeti ile Irak Kürt Bölgesel Yönetimi arasında (IKBY) 6 yıldır imzalanması beklenen mutabakat ABD'nin baskıları sonucu gerçekleşemiyor.
TÜRKİYE ISRARCI OLMALI
Konunın önemini bilen ve yakından takip eden güvenlik ve strateji uzmanları, Ovaköy Sınır Kapısı'nın açılması için Türkiye'nin kendisinden beklenen çabayı sarfetmediği, diplomatik hamlelerinde gerekli tazyikte bulunmadığı görüşünde birleşiyor. Zira Ovaköy'ün açılmasının başta ekonomik ve stratejik öneminin yanısıra Türkiye için bir başka önemi de bölgede yaşayan Türkmen soydaşlarımıza güvenlik ve lojistik bakımdan sağlayacağı büyük avantajlar. Çünkü Ovaköy açılırsa, Musul ve Kerkük başta olmak üzere soydaşlarımızın yaşadığı bölgelerle Türkiye arasında direk bir ulaşım kanalı açılmış olacak. Bu durumun gerçekleşmesi Türkmenler için adeta can simidi niteliğimde.
IRAK'DA KAYIKÇI KAVGASI
ABD, Irak ve Suriye'de oyun içinde oyun kurdurarak bölgede kendi çıkarlarını koruyabilmek için hiçbir şekilde taviz vermiyor. Diplomatik ilişkileri sürdürüyor görüntüsü verse de her zaman menfaatinin gereğini yapmaktan geri durmuyor. Güvenlik uzmanları, önceki gün Irak'ta Haşdi Şabi milislerinin ABD Başkonsolosluğu'na yaptıkları ani baskının tesadüf olmadığına dikkat çekerek, bunun yeni bir ABD oyunu olduğu görüşünü savundu. Uzmanlar bu durumu ABD'nin başlattığı kayıkçı kavgasına benzeterek, ''Peki neden şimdi? İş buraya gelene kadar neden beklendi? Irak kuvvetleri neden müdahale etmedi. Ne oldu da ikinci gün eylemciler çekip gitti?'' diyerek, bu durumdan en çok Kerkük ve Türkmenlerin zarar göreceğine dikkat çektiler.
TÜRKMENLERİ FİİLEN KORUYACAK MIYIZ?
Güvenlik ve strateji uzmanları, Türkiye'nin davet üzerine Libya'ya Türk Askeri gönderme talebinin bir ilk olduğunu belirterek, ''Türkiye Libya'daki iç savaşta desteklediği iktidarın yönetimde kalabileceği düşüncesiyle, davetle Libya hükümetini korumak için asker göndermek suretiyle, bölgede resmi ve fiili pozisyon almayı göze aldı. Ancak, Irak'ta soydaşlarımız için, yani doğal olarak 'taraflarında' olmamız gereken Türkmenleri ve Türkmen illerini kurtarmak üzere aynı şekilde pozisyon alacak mı? Onları ABD'nin yahut ABD'nin taşeronlarının himayesine terk etmeden, lafta değil, resmen ve fiilen bunu yapacak mı?'' şeklinde beklentileri dile getiriyor.
YILLARDIR SÜRÜNCEMEDE
Ovaköy'ün açılmasının hikayesi 6 yıl öncesine dayanıyor. 2013'te Şırnak'a gelen IKBY heyetiyle yapılan görüşmeden sonra, İkinci toplantı 2014'te Dohuk'ta gerçekleşmişti. Bu müzakerelerden sonra Şırnak'ın Gülyazı, Ovaköy ve Aktepe bölgelerinde Irak'a gümrük kapıları açılması için protokol imzalanmıştı. Ancak süreç içerisinde terör örgütü PKK saldırılarını artırınca proje rafa kaldırıldı. Bu da yetmezmiş gibi, IKBY'nin durup dururken ABD'den aldığı cesaretle cüret ettiği bağımsızlık referandumundan sonra Türkiye'nin yaptırımları devreye girdi. Bunun sonucu olarak Şırnak'ın Silopi ilçesinden Irak'a açılan Habur Sınır Kapısı'nın kapatılması gündeme geldi. Bu da gözleri yeniden Türkiye, Irak ve Suriye sınırlarının kesiştiği noktadaki Ovaköy'e çevirdi. Ancak yaşanan süreç içerisinde bugüne kadar herhangi bir aşama kaydedilemedi.
TERÖR ÖRGÜTLERİ SINIRA YERLEŞTİ
Suriye'de Nisan 2011'de iç savaş patlak verince, terör örgütleri başta ABD olmak üzere belli başlı emperyalis devletlerin destekleri sonucu birer birer Türkiye sınırına yerleşmeye başladı. Ancak Türkiye bu konuda kararlılığını her fırsatta dile getirdi ve bunu uygulamaya da soktu. Türkiye sınır hattının güvenli hale getirilmesi ve bu bölgelerden yapılan terör saldırılarını önlemek amacıyla Fırat'ın batısını önce Fırat Kalkanı, ardından da Zeytin Dalı adıyla, dış dünyadan gelen yoğun baskılara rağmen iki önemli askeri harekat düzenleyerek bölgeyi terör örgütlerinden temizleyip, güvenli hale getirdi.
EMPERYALİST ÜLKELER KARŞI
Türkiye, terör örgütü PKK/YPG'nin, Fırat'ın doğusuna terör koridorunun inşasına mani olmak için Barış Pınarı Harekatı'nı başlattı. Harekatın devam ettiği süreçte ABD'nin çekildiği üslere geri dönmesi ve özellikle Suriye-Irak sınır hattında devriye yapması dikkat çekti. Türkiye'nin Habur'dan sonra ikinci stratejik önemdeki Ovaköy Sınır Kapısı da ABD'nin devriye gerçekleştirdiği bölgede açılacak. Orta Doğu'dan, özellikle Irak üzerinden Suriye'deki terör örgütlerine gönderilen silah ve mühimmat sevkiyatının da üç ülkeyi birbirine bağlayan Ovaköy Sınır Kapısı'yla önlenmesi en stratejik hedeflerin başında geliyor. Askeri ve diplomatik uzmanlar, işte Türkiye'nin bu kazanımını engellemek için başta ABD başta olmak üzere bütün küresel güçler Ovaköy Sınır Kapısı'nın açılmasına perde arkasından mani olmaya çalıştıklarına dikkat çekiyorlar.
TİCARET KATLANACAK
Ovaköy Sınır Kapısı'nın bölge insanları arasında da ticareti canlandıracağını belirten Irak Türkmen Cephesi Türkiye Temsilcisi Mehmet Tütüncü, Ovaköy projesinin hem güvenlik hem de ekonomik açıdan çok önemli olduğunu ifade ederek, "Bu bölge Türkiye-Suriye-Irak üçgenini oluşturuyor. Bölgede yaşayan Türkmenleri de çok yakından ilgilendiriyyor. Ovaköz Türkmenlerin Türkiye'yle direk bağlantısını sağlayacak. ABD, o bölgeyi kullanarak terör örgütü PKK/YPG'ye silah sevkiyatı yapıyor. Yani silah sevkiyatı yapılan hat bu bölgede. Türkiye, bu bölgeye bir sınır kapısı açtığında, bu hattı da kesmiş olacak. Bu bölge sadece ABD için de önemli değil. İran, şu an Haşdi Şabi üzerinden bu bölgede etkisini sürdürüyor.'' dedi.
20 GÜNLÜK YOL 2 GÜNE DÜŞECEK
Bölgeyle bir çök ülkenin yakından ilgilendiğini belirten Tütüncü; ''Terör örgütü DEAŞ'ın bölgeden çıkarılmasından sonra Haşdi Şabi güçleriyle İran da bölgeye girdi. Ovaköy Sınır Kapısı projesi gerçekleşirse hem Türkiye hem de Irak için ticari anlamda hızlı ve ekonomik olarak en uygun yol açılmış olacak. Karayolu olarak en güneyine, Basra'ya kadar inebilecek. Gemiyle 20 gün süren yol, karayoluyla 1,5- 2 güne kadar düşmüş olacak.'' dedi. Ovaköy Sınır Kapısı projesinin Irak Merkezi Hükümeti için de olumlu olacağını kaydeden Tütüncü, "Irak Bölgesel Kürt Yönetimi, Irak yönetiminin baskısına rağmen Habur'dan girenleri istediği gibi alıyor. İstediğini alıyor, istemediğini geri çeviriyor. Etnik ayrımcılık da yapılıyor zaman zaman. Bu kapı açılırsa, IKBY'nin 'kural tanımaz' tutumu da mecburen değişecek'' şeklinde konuştu.
OVAKÖY TÜRKİYE İÇİN ZARURET
Ovaköy'ün önemi,hem Türkiye'den hem de Irak tarafından hatta diğer bölge ülkelerinden devlet adamı, asker ve hariciye uzmanları tarafından sık sık anlatılıp gündeme getiriliyor. Bu konunun ne kadar stratejik öneme sahip olduğuna sık sık dikkat çeken konunun uzmanları, Türkiye'nin Irak'la arasındaki yaklaşık 13 milyar dolarlık ticaret hacminin tek bir sınır kapısından yapılmasının doğru olmadığını, İran'ın ticaret hacminin bizden çok daha düşük olmasına rağmen 9 sınır kapısının faal olduğuna dikkat çekiyorlar.
HABUR YETERSİZ
Hatırlanacağı gibi, Barış Pınarı Harekatı sırasında, Türk mallarına ambargo konulması için IKYB'ye yoğun baskı yapılmıştı. Halbuki Irak'ta bulunan tüm kaliteli malların Türkiye'den gittiği aşikar. Yaklaşık 13 milyar dolar ticaret hacminin,2,5 milyar doları Kürt bölgesine, geri kalanı da Irak'ın Arap ve Türkmen bölgelerine gidiyor. Bu durumda sadece tek sınır kapısını kullanmanın yanlış olduğu ortaya çıkıyor. Ovacık açılırsa ayrıca Telafer'e de canlılık getirecek. Telafer, 2,5 yıl önce terör örgütü DEAŞ'tan kurtarıldı ancak, Bağdat yönetimi bu bölgeye şu ana kadar gerekli ilgiyi göstermedi.
GİZLİ BİR EL ENGELLİYOR
Konunun uzmanları Ovaköy Sınır Kapısı projesinin zaruret haline gelmesinin diğer önemli gerekçesinin de ABD'nin bölgedeki varlığı olduğu görüşünde birleşiyorlar. ABD'nin, Erbil'de Saddam döneminde yapılan bir havaalanını genişlettiğine dikkat çekiliyor. Uzmanlar bu bölgenin Irak'ın kuzeyindeki Kürt yönetimi ile Suriye'deki terör örgütü PKK/YPG arasında, ABD'nin desteklediği bir köprü görevi gördüğü belirtilerek, ''Suriye'deki 30 kilometrelik güvenlik hattı neyse, bu bölge de aynı şekilde değerlendirilmelidir" görüşünü savunuyorlar.
YATIRIMLAR TÜRKİYE'DEN
Son dönemde gerek terörle mücadele gerekse ikili ekonomik ve ticari işbirliğini arttırmak ve su sorununu çözmek üzere iki ülke arasında ciddi temas trafiği yürütülüyor. Ovaköy Projesi de bu temaslar kapsamında öncelikli gündem konuları arasında. Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan geçtiğimiz aylarda Irak'a yaptığı resmi ziyarette, Iraklı mevkidaşına; "Karayolları ve demiryollarıyla Ortadoğu'yu birbirine bağlamak üzere görüşmeler gerçekleştiriyoruz. Türkiye de Irak'ın Avrupa'ya açılan kapısıdır. Lojistik açısından en iyi başlangıç Türkiye-Irak sınırında yeni bir sınır kapısı açmak olacaktır. Şu anda tek sınır kapımız var. Sınır kapılarının artırılması yönünde mutabakata vardık. Sayın Bakan ne olur Ovaköy için birşeyler yapın. İnşallah en kısa zamanda Ovaköy Sınır Kapısı'nı açmak bize nasip olur'' demişti.
ABD ECEVİT'E BASKI YAPMIŞTI
Ovaköy projesi ilk olarak 5. Ecevit Hükümeti döneminde ciddi olarak gündeme gelmişti. Başbakan Ecevit, 2000 yılında Ovaköy'den bir sınır kapısı açılmasını önerdi. Bunu Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'le de konuştu ve görüş birliğine vardı. Milli Savunma Bakanlığı Eski Genel Sekreteri Emekli Albay Ümit Yalım, Ovaköy Projesi'ni reddedenlerin başında dönemin hükümet ortağı Devlet Bahçeli'nin geldiğini iddia etti. Yalım verdiği bir demeçte, 'Kendi şahitliğimle, dönemin merhum Dışişleri Bakanı İsmail Cem'in de Bahçeli gibi Ovaköy'e karşı çıkanlardan olduğunu buraya not edeyim. Ecevit'in Saddam'la ilişkileri iyiydi. Saddam yönetimi ile Bağdat'ta ticaret anlaşması yapan, Dış Ticaret Müsteşarı Kürşat Tüzmen ve heyetteki iş adamlarını taşıyan uçak, Irak'tan Türkiye sınırlarına girerken, Amerikan Çekiç Güç'te görevli F-16 savaş uçakları İncirlik'ten havalandı. Ovaköy'den Musul'a bağlanacak güzergah üzerinde, Telafer'de top oynayan çocukları vurdu ve 4 çocuk öldü. ABD bu bombalamayla "izin vermem" mesajı verdi. Koalisyon ortağı ve kendi dışişleri bakanının muhalefetiyle de karşı karşıya kalan Ecevit, Kürşat Tüzmen'i çağırarak büyük bir üzüntüyle, "ABD'nin ricası, bu projeyi biraz erteleyelim" demek zorunda kaldı.'' şeklinde yaşadığı acı hatırasını paylaştı.
AVRASYA ÜLKESİ TÜRKİYE
Türkiye'nin kara sınırları yaklaşık 2 bin 753 kilometre. En uzun sınırımız 877 km olan Suriye, en kısa sınırımız 18 km'lik Azerbaycan (Nahçıvan) sınırı. İki kıtada toprağı bulunan bir Avrasya ülkesi olan Türkiye topraklarının yüzde 97'si Asya üzerinde, yüzde 3'lük bölümü ise ise Avrupa kıtasında bulunuyor.
8 KOMŞUYLA 26 SINIR KAPISI
Yunanistan Sınır Kapıları: Uzunköprü,İpsala, Karaağaç - Pazarkule
Bulgaristan Sınır Kapıları: Aziziye (Dereköy), Kapıkule
Gürcistan Sınır Kapıları: Posof (Türkgözü), Sarp
Ermenistan Sınır Kapıları: Akyaka (Türkiye-Ermenistan)
İran Sınır Kapıları: Gürbulak, Esendere
Irak Sınır Kapısı: Habur, (Ovaköy'ün açılması planlanıyor)
Azerbaycan Sınır Kapısı: Dilucu
Suriye Sınır Kapıları: Cizre, Mürşitpınar, Girmeli, Şenyurt, Ceylanpınar, Akçakale , Karkamış, Cilvegözü, Kapıköy, Öncüpınar, İslahiye, Yayladağı, Çobanbey, Karbeyaz -(Yiğitoğlu) (Kapalı)
