Darbeler... Darbeler...

Eski Yunan’dan, eski Roma’dan çağımıza bugünlere kadar darbeler ve ihtilaller... Daha eski uygarlıklarda herhalde böyle olaylar saray darbeleri ve halk ayaklanmaları olmuştur...
Klasik süreç; “İhtilal-Darbe-Devrim” sonra “Karşı Devrim” sonra da “Restorasyon” !.. Kısır döngü devam eder... Hafızamızı şöyle bir yoklayalım...
- Tarihin ilk darbesi Yunan’da oldu. Hükümet darbelerinin öncüsü bir Yunanlıydı: Peisistratos.
- İran’da kanlı bir darbe gerçekleşiyor. Dara, İran tahtına bir darbe sonucu oturmuştu.
- Roma imparatorluğunu temelden sarsan darbeler; kölelerin kurtarıcısı; Spartaküs. Roma’da Catilina ayaklanması. Sezar, “ya hep, ya hiç” diyen büyük bir darbeci. Deli imparator Caligula ve Jüpiter’in intikamı. 
- 14. ve 15. yüzyıllarda Fransa’da çalkantılı günler. Etienne Marcel: Fransa tarihinde bir burjuva ihtilalci. 
- İtalya’da Mediciler ve Papa’nın kutsadığı kanlı bir darbe.
- Çağının çok ilerisinde düşünen bir Türk mutasavvıfı. Şeyh Bedreddin, Serez çarşısında çırılçıplak asılıyor.
- Osmanlı devletini temelinden sarsan yeniçeri darbeleri. Tebaası tarafından öldürülen ilk padişah, “Genç Osman” oldu. IV. Murad’ın intikamı. Sultan İbrahim ve Kadınlar Saltanatı. IV. Mehmed ve Kösem Sultan’ın korkunç planları... Patrona Halil isyanı. Kabakçı ayaklanması ve Alemdar. Son yeniçeri ayaklanması ve II. Mahmud’un “Vakayı Hayriyesi”, Yeniçeri ocağının dağıtılması ve modern ordu, Nizamı Cedit!! 
- Önce Sultan Abdülaziz’in tahttan indirilmesi ve 31 Mart ayaklanmasından sonra Abdülhamit’in ve “Meşrutiyet”. 
- 17. yüzyıl İngiltere’sinde kanlı bir darbe. Cromwell, İngiltere’nin tek hakimi ve efendisi oluyor. 
- Fransa’da kralların darbeleri. XIII. Louis: “Artık ben de kralım!” “Güneş kral” iktidarına ihtilalle başlıyor. XV. Louis: “Ben asla değişmeyeceğim”.. 
- Amerikan ihtilali yeni bir çığır açıyor. Boston limanında denize dökülen çay sandıkları.
- Fransız ihtilali ve Bonapart’ın darbesi. Paris halkının Bastille’e saldırdığı gün. Bastille’in zaptı. XVI. Louis ulusal egemenliği kabul ediyor. Kralın kaçışı ve yakalanışı. Kralın yerini ihtilal komünü alıyor. Cumhuriyet ilan ediliyor. Napoleon Bonapart’ın sesi geliyor.
- 1830 ihtilali ve Avrupa’daki yankıları. Sert tedbirler Fransa’yı yeni bir ihtilale sürüklüyor. Belçika’da, İtalya’da, İspanya’da Polonya’da yankılanıyor.

***


- Yirminci yüzyılın ilk darbesi, ilk siyasi cinayeti. Sırbistan Kralı Obirenoviç dalgınlığının kurbanı oldu. 
- Latin Amerika’daki ilk sosyal ihtilal. Meksika’da silahlar Porfirio Diaz’ı devirmek için patlıyor.
- İrlanda, özgürlük için İngiliz yönetimine başkaldırıyor. 96 idam hükmü ile sonuçlanan bağımsızlık mücadelesi.
- Yüzyılımızın en önemli ihtilali Rusya’da gerçekleşti. Çarlık Rusyası artık son günlerini yaşıyor. 1905 ihtilali ve ilk Sovyetler. 1906 ayaklanmaları. 1917 şubat ihtilali. Bolşevikler iktidarı ele geçiriyor. Çar ailesinin öldürülüşü.

***


- Macaristan’da komünist darbesi. Bela Kun’un iktidarı ancak 113 gün sürüyor. 
- İspanya’da faşizm sahneye çıkıyor. Kanarya adalarından getirilen diktatör: General Franco. İspanyada iç savaş.
- Hitler’e suikast ve darbe girişimleri. Hitlere 1939 suikasti. 
- Çin’de imparatorluk tarihe karışıyor. Çini medenileştirmek için on binlerce Çinli öldürüldü. Sun- yat-sen ve 1911 ihtilali. İlk ihtilalci iç savaş. Çan kay-şek in darbesi. İkinci ihtilalci ilk savaş. Uzun yürüyüş.
- İslam dünyasında dört darbe. Mısır’da Abdülnasr darbe yapıyor. İran’da Musaddık’a karşı darbe. 
- Cezayir’de ihtilal patlak veriyor. Irak’ta üst üste ilk darbe.
- Küba’da Castro, Batista’yı deviriyor. Yılbaşı gecesi gerçekleşen darbe. 
- Çekoslovakya’da Sovyet darbesi. Macaristan’da darbe yapılıyor. 
- Yunanistan’da albaylar cuntası. Yunanistan ve Kıbrıs.
Ve Türkiye
Türkiye’de 27 Mayıs 1960 olayları Demokrat Parti siyaset alanından siliniyor.
Ve 22 Şubat 1962, 21 Mayıs 1963 olayları; 12 Mart, 12 Eylül müdahalesi. Bir bakıma bütün dünyada tarihte ve günümüzde siyaset “darbeler” müdahaleler üzerinde dönüyor... Aslında darbeleri lanetlerken ve “olmasın” derken bütün darbelere sebep olan amilleri de araştırmak gerek ve sırf  “iktidar veya taht için meşru sebeplerle yapılanları” dünyada yeni çığır açan “devrimlerden” ayırmak gerek!

Yazarın Diğer Yazıları