Karabasan halk arasında çokça duyulan ancak arka planda ne olduğu pek de bilinmeyen bir rahatsızlıktır. Peki, karabasan nedir? Karabasan belirtileri neler tedavi var mı?
KARABASAN NEDİR?
Rüyada karabasan görmek uyku bozuklukları arasında sık görülen sorunlarından biridir. Halk arasında karabasan ya da karabasan basması olarak bilinen durum aslında tıbbi olarak tanımlanmış bir uyku bozukluğu çeşididir.
Uyku felci ya da “karabasan”, uyanma ya da nadiren uykuya dalma sırasında gelişen, bedenin geçici olarak hareket edememesi durumudur. Özellikle çalışanlar iş stresi nedeniyle “rüyada karabasan” olarak tanımlanan durumu yaşayabilir.
KARABASAN NEDEN OLUR?
Uyku felcinin en önemli tetikleyici nedeni uyku düzensizliğidir.
- Uyku düzeni bozuk olanlarda,
- Vardiyalı çalışanlarda,
- Depresyon yaşayanlarda,
Bazı ilaçları kullananlarda karabasan daha sık görülebilir.
Halk arasında uyku hastalığı olarak bilinen narkolepsinin belirtileri arasında karabasan da bulunur. Bir uyku bozukluğu olan narkolepside kişi gün içerisinde baş etmesi zor uyku atakları yaşar ve gün içinde kendisini her zaman halsiz hisseder.
Uyku düzeni, non-REM (göz hareketinin olmadığı uyku evresi) ve REM (göz hareketinin olduğu, rüya görülen uyku evresi) şeklinde birbirini takip eden süreçlerden oluşur. Narkolepsi olanlar uykuya doğrudan REM ile başlar. Bu kişiler tüm uyku süresi boyunca daha fazla REM yaşadıkları için bazen sık sık rüyalar görebilir. Bazen de ‘uyku felci’ denilen durum ile karşılaşılır. Bu durumda kişi uyanma sırasında kısa süreli ‘felç’ yaşayabilir ve bazen serçe parmağını bile hareket ettiremez.
KARABASAN NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Rüyada karabasan görmek tedavi edilebilen bir sorundur. Uyku felci için doktora gidildiğinde, kişinin ailesinde de bu durum görülmüşse, başka uyku bozuklukları eşlik ediyorsa ya da uyku sırasında apne dediğimiz soluk alıp vermenin durması da gözleniyorsa, kişi uyku laboratuvarına yönlendirilerek uyku EEG 'si ile izlenir. Beyin dalgaları ve uyku bozukluğu çeşidi belirlenir. Ancak tek bir uyku bozukluğu çeşidi varsa buna gerek kalmadan sadece ilaç tedavisi ile uyku düzenlenir.
Depresyon gibi psikiyatrik hastalıklar da uyku bozukluklarını tetikler. Yapılacak psikiyatrik muayene sonucunda düzenlenecek antidepresan tedavi ve uyku düzenleyici tedavi bu sorunu tamamen ortadan kaldırabilir. Altta yatan psikopatoloji ilaçla düzenlenmeden yapılacak tedavi her zaman yeterli olmayabilir. Kişinin yaşamındaki çatışmaları tedavi ile çözümlemek iyi bir destekleyici durumdur ancak bu fiziksel problemin tedavisinde her zaman yeterli olmayabilir.
Uyku felcinin tedavisinde, uykuya geçişi sağlayan, REM - Non REM döngüsünü bozmayan, derin uyku kalitesini artıran ilaçlar kullanılır. Antidepresanlar tek başına uyku bozukluklarının tedavisinde yer almazlar ancak altta yatan depresyonu tedavi ettiklerinden uyku bozukluğunu giderebilir. Bu ilaçlara arkadaş yorumu ya da tavsiyesi ile başlamak kesinlikle doğru bir tutum değildir. İlaçların etkileri ya da yan etkileri çok sübjektiftir. Kişiden kişiye farklılık gösterir. Bu nedenle hiçbir ilaç doktor tavsiyesi ya da doktor kontrolü dışında kullanılmamalıdır.
