Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu kimdir? Türk Einstein'ı Prof. Oktay Sinanoğlu'nun hayatı

Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu kimdir?

25 Şubat 1935 yılında Bari İtalya''da doğan Oktay Sinanoğlu, Türk kurumsal kimya mühendisi ve moleküler biyologdur. 1939 yılında İtalya''da II. Dünya Savaşının başlamasıyla ailesiyle birlikte Türkiye''ye dönmüştür.

1953 yılında burslu olarak TED Koleji olan Ankara Yenişehir Lisesine öğrenci olarak giren Oktay Sinanoğlu, okulu birincilikle bitirmiştir. Daha sonra okulun bursu ile Kimya Mühendisliği okumak için ABD''ye gitmiştir.

ABD Kaliforniya Üniversitesi Berkeley Kimya Mühendisliğini 1956 yılında birincilikle bitirmiştir. 1957 yılında yüksek kimya mühendisi olan yazar, 1959 yılında Kaliforniya Üniversitesi Berkeley''de kurumsal kimya doktorasını tamamlamıştır.

Oktay Sinanoğlu''na ilk ve tek Türkiye Cumhuriyeti Profesörü unvanı verilmiştir. 1976 yılında Japonya''ya Türkiye Cumhuriyeti Özel Elçisi olarak gönderilmiş ve Türk-Japon kültür, bilim ve eğitim ilişkilerinin temellerini atmıştır.

Aynı zamanda Amerikan Bilim ve Sanat Akademisinin ilk ve tek Türk üyesi olan Oktay Sinanoğlu, Meksika hükumeti tarafından yüksek bilim ödülü "Elena Moshinsky" ile ödüllendirilmiştir.

Akademik kariyeri

1960''ta Yale Üniversitesi''nde öğretim üyesi oldu. 1 Temmuz 1963 tarihinde kimya alanında tam profesörlük unvanı alarak, 20. yüzyılda Yale Üniversitesi''nde "tam profesörlük" unvanını en genç yaşta kazanan öğretim üyesi olduğu açıklandı[7]. İlerleyen zamanlarda, son yüzyılda tam profesörlük unvanını alan en genç ikinci öğretim üyesi olduğu ortaya çıktı. Yale Üniversitesi''nin son 300 yıllık tarihinde tam profesörlük unvanını alan üçüncü en genç öğretim üyesi olduğuna inanılmaktadır.[8]

1964 senesinde Yale Üniversitesi''nde teorik kimya bölümünü kurdu. Yale''deki görevi boyunca, atom ve moleküllerin çok-elektron teorisi (1961)[9], Çözgeniter teorisi (1964)[10], kimyasal tepkime mekanizmaları teorisi (1974)[11], mikrotermodinamik (1981) ve değerlik kabuğu etkileşim teorisi (1983)[12] çalışmalarını gerçekleştirdi. 1988 senesinde, laboratuvar ortamında birleştirilecek olan kimyasalların, birleştirmenin ardından nasıl tepki vereceklerini öngörebilmek amacıyla, kendi geliştirdiği matematik teorilerine dayanan devrimsel[8] bir yöntem olan ve Sinanoğlu indirgemesi[8] olarak adlandırılan yöntemini yayınladı. Yale''de 37 sene çalıştıktan sonra, 1997''de emekli oldu.

Yale''de çalıştığı süre boyunca, çeşitli Türk üniversitelerine, TÜBİTAK''a ve Japan Society for the Promotion of Science (JSPS)''ye[8] danışmanlık yaptı. 1962 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi mütevelli heyeti Oktay Sinanoğlu''na danışman profesör ünvânı verdi.[13] 1975 yılında çıkartılan özel kanunla devlet tarafından kendisine "cumhuriyet profesörü" unvanı verildi. 1966''da kimya dalında "TÜBİTAK Bilim Ödülü"nü[14], 1973''te kimya dalında "Alexander von Humboldt Research Award"ı ve 1975''te "International Outstanding Scientist Award of Japan"ı kazandı. 1973''te "fahrî büyükelçi" olarak Japonya''ya gönderildi. Sinanoğlu ayrıca Nobel ödülü için iki defa aday gösterildiğini söylemiştir.[15]

1997 yılında Yale''den emekli olmasının ardından Yıldız Teknik Üniversitesi''nde profesör olarak çalışmaya başladı ve 2002 senesine kadar Yıldız Teknik Üniversitesi kimya bölümünde çalışmaya devam etti.[15]

Sinanoğlu birçok bilimsel kitap ve makale yazdı ve birçoklarına da katkıda bulundu. Ayrıca Hedef Türkiye ve Bye Bye Türkçe (2005) gibi eserlere de imza attı.

Yaşamı boyunca kuantum mekaniğine birçok katkıda bulundu. P.A.M. Dirac''in de üzerinde uğraştığı ancak çözemediği Kuantum mekaniği''nde Hilbert uzayının topolojisi ve içerdiği yüksek simetrileri problemini çözdü.

Ayrıca Türkçenin matematiksel yapısından dolayı en iyi bilim dili olduğunu söylemiştir.

Politik görüşleri:

Türkiye''de bulunduğu dönemde çalışmalarını daha çok toplumda bir Türkçe bilinci oluşturmaya adadı ve Türkçenin yabancı dillerin istilası altında olduğunu vurguladı. Eğitim dilinin Türkçe olması gerektiğini ve yabancı dilin takviyeli olarak öğretilmesinin gerektiğini savundu. Türkçede bulunan yabancı kökenli olduğunu söylediği bazı kelimelere çeşitli karşılıklar önerdi.

Ölümü:

Ölümü hakkında eşi Dilek Sinanoğlu''nun açıklamalarda bulunmuş. Hekimler Oktay Sinanoğlu''nun yeterince beslenemediği için beslenme tüpü takılmasının gerekli olduğunu söylediler. Beslenme tüpünün tıkanması sonucu besinler ciğere dolması sonucunda derin komaya girdi ve 19 Nisan 2015 tarihinde 80 yaşında öldü. Ölümü hakkında hiçbir tıbbi açıklama yapılmamış. Ve cenazesi Türkiye''ye gönderilmiştir.