Rusya'da mutfakların vazgeçilmezi patates, son dönemde yaşanan fiyat artışlarıyla halk için lüks bir gıdaya dönüştü. Bağımsız Rus medya kuruluşu The Insider'ın analizine göre, "patates krizinin" resmi olarak sona erdiği ilan edilse de, bu temel sebze nüfusun büyük bir kısmı için halen ulaşılmaz durumda. Bir kilogram fiyatının bir yılda üçe katlanmasına neden olan sorunlar henüz çözülmüş değil ve yakın gelecekte bir iyileşme beklenmiyor.
FİYATLAR ZİRVE YAPTI
2025 Haziran'ı itibarıyla Rusya'da patatesin ortalama kilogram fiyatı 92 rubleye yaklaşık 0,99 avroya ulaştı. Bu rakam, bir yıl öncesine göre 56 ruble yaklaşık 0,60 avro önemli bir artışı temsil ediyor. Başkent Moskova'da fiyatlar 112 rubleye, yaklaşık 1,21 avroya çıkarak geçen yılki fiyatın neredeyse üç katına yükseldi. Çukotka gibi bazı bölgelerde ise kilogram fiyatı rekor kırarak 191 rubleye, yaklaşık 2,06 avroya ulaştı. İndirim marketlerinde bile fiyatlar zaman zaman 130 rubleyi, yaklaşık 1,40 avroyu aşıyor. Bu enflasyonist eğilim, istisnasız tüm ülkeyi etkiliyor.
KRİZE NEDEN OLAN UNSURLAR
Patates fiyatlarındaki bu fahiş artışın arkasında birçok neden yatıyor. Rusya, 2024'te 17,8 milyon ton patates hasadı gerçekleştirdi; bu, 2023'e kıyasla yüzde 12'lik bir düşüşe işaret ediyor. Bu düşüşün temel nedeni, 2023'teki rekor hasat sonrası yaşanan fiyat çöküşünün üreticilerde yol açtığı karlılık krizinin bir sonucu olarak ekim alanlarının daralması. Belirsiz marjlar ve yoğun el emeğinden caydırılan çiftçiler ekimleri azalttı. Buna ek olarak, Ural ve Sibirya başta olmak üzere, yağmur, don, sel ve sıcak hava gibi olumsuz iklim koşulları da mahsullere büyük zarar verdi.
Rusya’da ekonomik çatlak büyüyor: Uyarılar sertleşiyor
Ukrayna'daki savaşın da etkisi açıkça görülüyor. Özellikle geleneksel olarak büyük bir üretici olan Bryansk bölgesi yakınlarındaki bazı topraklar, savaş nedeniyle kullanılamaz hale geldi. Hasat edildikten sonra bile, uygun altyapı eksikliği nedeniyle mahsulün yüzde 15'i depolama sırasında kaybediliyor. Zararlı böcekler de ekili alanların yüzde 10 ila yüzde 30'una bulaşarak toprakları birkaç yıl boyunca ekilemez hale getiriyor.
İTHALATA BAĞIMLILIK VE DEVLET DESTEĞİNİN AZALMASI
Rusya, tohum konusunda hala büyük ölçüde ithalata bağımlı. Batı yaptırımları ve rublenin değer kaybetmesi ise gübre, yakıt ve işçilik maliyetlerini yükseltti. Özellikle Mısır ve Çin'den yapılan ithalat hacim olarak artış gösterse de yerel kıtlığı telafi edemiyor ve fiyatları yükseltiyor. Distribütör ve aracı marjları yüzde 100'ü aşarak tüketicinin maliyetini daha da artırıyor.
Rusya'da yıllık enflasyon oranı son iki yılın zirvesinde
Krize rağmen, devletin sektöre verdiği destek azaldı. Sübvansiyonlar kısıldı ve küçük üreticilerin bu desteklere ulaşması zorlaştı. Patates yetiştiriciliği, buğdaya göre çok daha yüksek yatırım gerektiriyor. Sonuç olarak, yüksek fiyatlarla karşı karşıya kalan Ruslar, ekmek, makarna veya tahıl gibi daha ucuz karbonhidratlı gıdalara yöneliyor.
Rusya ekonomik çöküşün eşiğinde
Uzmanlar, yeni hasatın gelişiyle 2025 Sonbahar'ında fiyatlarda geçici bir düşüş bekleseler de, ana eğilimin yukarı yönlü olduğunu belirtiyor. Düzenleme girişimleri marketleri kalitesiz patateslerle doldurma riski taşırken, yüksek kaliteli ürünler fahiş fiyatlarla paralel piyasalarda kendine yer buluyor.
