Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO), özellikle pandemi sürecinde ve takip eden yıllarda kuraklık ve savaş gibi olumsuzlukları da dikkate alarak, un fabrikalarını, sübvanse eden fiyatlarda buğday satışı yapıyordu.
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, olağanüstü koşullardan vatandaşın etkilenmesi adında uygulanan ‘un regülasyonu’ adı verilen bu satış yönteminin Mayıs'ta sonlandırıldığına dikkat çekti.
Önümüzdeki aylarda ekmek fiyatlarının katlanarak artacağı yönündeki kaygıları dile getiren Gürer, TMO’nun aldığı karar sonrasında "Buğday satış fiyatlarının ekmek fiyatlarını yükseltmesi sofrada ekmeği iyiden iyiye küçültecek” dedi.
"UN VE UNLA ÜRETİLEN HER MAMUL NASİBİNİ ALACAK"
Ömer Fethi Gürer, TMO’nun anlaşmalı olduğu un sanayicilerine, 25 Mart 2022 tarihinden 2 bin 650 TL'den sattığı ekmeklik buğdayın ton fiyatına yüzde 21-22 zam yaparak 3 bin 210 TL ile 3 bin 250 TL aralığına yükseltmiş ve Ekim 2022’de ekmeklik buğdayı un fabrikalarına 4.460 – 4.575 TL/tondan, makarnalık buğdayı ise 7.400 – 7.600 TL/tondan satmıştı.
TMO, 2022 yılında, üreticiden prim dahil 7 bin 500 liradan aldığı ekmeklik buğdayı, un regülasyonu kapsamında 4 bin 460 liraya satarak Mayıs 2023’e kadar piyasayı dengelemiş, seçim sonrası bu uygulamayı sonlandırdığı kamuoyuna duyurmuştu ve bu süreç başta ekmek ve diğer unlu mamullerin fiyatlarının nereye gideceği tartışılmasına neden oldu” hatırlatmasında bulundu.
Gürer, TMO açıkladığı satış fiyatları ile un, ekmek, makarna, irmik fiyatlarında yeni artışlara yol açacağını vurgulayarak “Un ve unla üretilen her mamul un fiyatının değişmesinden nasibini alacak. Bu da yurttaşlara yeni zamlar olarak yansıyacak” dedi.
"FİYATLAR KATLANACAK"
TMO’nun olağanüstü koşullarda hayata geçirdiği, un regülasyonu uygulamasını bu yıl mayıs ayı itibariyle kaldırdığına dikkat çeken Gürer, “Geçen yıl artan tüm maliyetlere rağmen, un sanayicilerinin, un regülasyonu kapsamında, kısmen uygun fiyatla buğday alması, ekmek fiyatlarında artış olsa da belirli bir seviyede tutulmasını sağlamıştı. Şimdi, regülasyon uygulaması sona erdiği için ekmek fiyatları ve un ile undan mamul tüm ürünlerin fiyatları katlanması dar ve sabit gelirlilerin zor yaşam koşullarını daha da artıracak” dedi.
Gürer, “TMO’dan yapılan açıklamada, 2023 yılında hasat edilen ve önceki yıllardan devreden buğday ve arpa stokları için 2023/24 satış sezonu başında uygulanacak satış fiyatları
Makarnalık buğdayda 10.200 TL/Ton,
Ekmeklik buğdayda 9.350 TL/Ton,
Arpada 7.725 TL/Ton olarak belirlendiği duyuruldu. Burada geçtiğimiz süreçte verilen sübvanse ile ilgili bir açıklama ve bilgi paylaşımı yok. Bu durumda un ve unlu mamullerin fiyat artışları da olağan görülüyor. Bunun önüne geçmek adına TMO’nun bu bağlamda atacağı adımlar önemli. Cumhurbaşkanı yeni bir talimata gerek görmezse ekmek ve unlu mamuller de fiyat artışı dar ve sabit gelirlileri yaşamını iyice zora sokacaktır” diye konuştu.
EKMEK FİYATI NE OLUR?
Gürer, un sanayicilerinin mayıs ayına kadar TMO’dan destekle aldığı 4 bin 460 liradan aldığı ekmeklik buğdayı bu yıl TMO’dan tonu 9 bin 350 lira fiyatla satın almak zorunda kalacağına işaret etti. Gürer, mayıs ayında TÜİK yayınladığı Bitkisel Üretim Veri tahminine göre 2023 yılı buğdayda 20,5 milyon ton, arpada ise 8,6 milyon ton olacağı tahmin edildi. Son günlerde hasat başlamayan bölgelerde sel ve dolu üretime etkisi ölçümlenmediği için ekim ve aralık tahminlerinde durum daha net görülecektir.
Ülkemizde buğday da arz açığımız olmadığı bakanlık açıklasa da TÜİK'in dış ticaret verilerine göre, Türkiye 2023'ün ilk 5 ayında toplam 6.5 milyon ton ekmeklik buğday ithal ettiği görülüyor. Bu nedenle stok varken iç piyasa hasatının başlaması, alımlarda yer sorunu nedeniyle sıkıntılar yaşanmasına sebep oldu. Ayrıca yüksek ithalat iç piyasada fiyatlarını baskıladı. Tüccar, TMO alım fiyatlarının altında fiyatla ürün alımına girmesi çiftçiyi zora soktu. TMO randevu ve ödeme süreci gibi şartlar çiftçiyi tarlada tüccara ürün satmak zorunda bıraktı. Yılın ilk 5 aylık ekmeklik buğday ithalatına toplam 2 milyar 131 milyon dolar döviz ödenirken üretici girdi maliyetleri düşürülüp, kendi çiftçimizin daha çok üretim yapmasının yolu yıllardır açılmadı” dedi.
"DÖVİZ KURLARINDAKİ ARTIŞ ETKİLİ"
14 -28 Mayıs seçimlerinin ardından dolar ve Euro kurlarındaki artış da dikkate alındığında; un, maya, tuz gibi girdilerdeki artışlar da göz önünde bulundurularak yapılan hesaplara göre ekmek fiyatlarında artış olacağı konuşulduğuna dikkat çeken Gürer, "TMO buğday satış fiyatı ile ekmek fiyatı değişmesi sabit ve dar gelirlinin sofrasında ekmeği de küçültecektir” dedi.
"TÜM ÜRÜNLERI ETKİLEYECEK"
Gürer, bugün itibariyle ülke genelinde 200 gram ekmeğin 4 buçuk lira ila 7 lira arasında satıldığına dikkat çekerek büyük kentlerde 10 TL kadar ekmek fiyatı dayandığına işaret etti. Gürer , “Geçen yıl, un regülasyonu kapsamında 4 bin 460 liradan aldığı buğdayı bu yıl, regülasyon uygulaması sonlandırıldığı için 9 bin 350 liraya alacak olan un sanayicisi yeni fiyatlarla un satması piyasa da un ve undan mamul tüm ürünleri etkileyecektir” diye konuştu.
"TMO, UN SANAYİCİLERİNİ SÜBVANSE ETMELİ"
Kuraklığın yanı sıra, döviz kurlarındaki artış, ekim alanlarının daralması, girdi maliyetleri sürekli artması ,hayat pahalılığı ve yüksek enflasyon gibi ülkemizde var olan olağanüstü koşulların devam ettiğini dikkat çeken Gürer son olarak, “TMO un regülasyonu uygulamasına devam etmeli ve un sanayicilerine uygun fiyatlarla ekmeklik buğday satışı yapmalıdır.” uyarısında bulundu.
