Dopaminle ilgili detaylar aranmaya sürüyor. Peki, Dopamin nedir? Eksikliğinin zararları nelerdir? Ne işe yarar ve Dopamin Detoksu nasıl yapılır?
İşte detaylar…
DOPAMİN NEDİR?
Dopamin, beyin nöronlarının salgıladığı bir kimyasal habercidir. Beynin ödül sisteminde önemli bir rol oynar ve hareket, hafıza, motivasyon, ruh hali, dikkat gibi işlevleri etkiler. Dopamin seviyesi hem vücut hem de beyin sağlığı için dengeli olmalıdır. Dopamin, yaratıcılığımızı, odaklanmamızı, keyfimizi ve zevk duymamızı destekler. Bir başarı yaşadığımızda veya kendimizi iyi hissettiğimizde, bunun nedeni dopamin salgılamamızdır. Dopamin çok az veya çok fazla olduğunda, çeşitli nörolojik ve psikiyatrik problemlere yol açabilir.
DOPAMİNİN GÖREVLERİ NELERDİR?
Dopamin, zevk, memnuniyet ve motivasyon sağlayan bir hormondur. Sinir sistemi, vücudun ürettiği dopamini, sinir hücreleri arasında iletişim kurmak için kullanır. Bir şey başardığımızda, kendimizi iyi hissetmemizin sebebi, beyinde dopaminin artmasından kaynaklanır.
Dopaminin görevleri şunlardır:
Hareket
Ödül ve motivasyon
Hafıza
Davranış
Dikkat ve uyanıklık
Uyku
Öğrenme
Süt salgılama Bunların yanı sıra, dopaminin kan damarlarını gevşetip büzmesi, vücuttan tuz (sodyum) ve idrar atılmasını sağlaması, pankreastaki insülin üretimini düşürmesi, bağırsak hareketlerini yavaşlatması ve bağışıklık sistemindeki lenfosit aktivitesini azaltması gibi işlevleri de vardır. Dopamin, düşük kan basıncı, kalbin yeterli kan pompalamadığı durumlar, bazı septik şok vakaları gibi sorunların tedavisinde de kullanılır. Kan dolaşımına salınan dopamin, savaş ya da kaç sendromunda da küçük bir rol oynar. Savaş ya da kaç, vücudun tehlikeye karşı verdiği kaçma tepkisidir. Dopamin, iyi hissetme hormonu olarak da bilinir ve bize zevk vererek bir şeyler yapmamız için motivasyon sağlar. Şekerli ve yağlı yiyeceklerin neden bağımlılık yaptığını merak ediyorsanız, bunun sebebi dopamindir, çünkü bu yiyecekler dopamin salınımını arttırır.
DOPAMİN EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Dopamin, beyindeki bir kimyasal maddedir. Dopamin seviyesi düşük olan kişilerde dopamin eksikliği denir. Dopamin eksikliği olan kişilerde şu belirtiler görülebilir: yorgunluk, motivasyon azalması, mutsuzluk, keyifsizlik, hafıza zayıflaması, umutsuzluk, uyku bozukluğu, konsantrasyon zorluğu ve cinsel istekte azalma. Dopamin eksikliği ayrıca depresyon ve olumsuz düşünceleri de tetikleyebilir. Mide rahatsızlıkları da dopamin eksikliği ile ilişkili olabilir.
DOPAMİN EKSİKLİĞİ NEDEN OLUR?
Dopamin seviyesinin düşmesi, bazı hastalıklarla bağlantılıdır. Bunlar arasında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, Parkinson hastalığı ve huzursuz bacak sendromu sayılabilir. Dopamin seviyesinin düşmesi, aynı zamanda hareket bozukluğu, alzheimer, huntington hastalığı ve depresyon gibi hastalıklara da yol açabilir. Dopamin eksikliğinin semptomları, etkilenen hastalığa göre değişebilir. Bu nedenle, doğru teşhis ve tedavi için uzman bir doktora danışmak gerekir.
DOPAMİN EKSİKLİĞİ NASIL GİDERİLİR?
Dopamin, beyinde doğal olarak üretilen bir kimyasal olduğu için, dopamin takviyesi ya da tedavisi yoktur. Ancak dopamin eksikliğini dengelemek için bazı yöntemler uygulanabilir.
Bunlar şunlardır:
Folat, çinko ve B vitamini bakımından zengin olan kuruyemişler yemek Egzersiz yapmak Uyku düzenine dikkat etmek Nefes egzersizleri ve meditasyon yapmak Psikolojik destek almak Masaj yaptırmak Protein içeren besinler tüketmek dopamin seviyesini yükseltebilir.
DOPAMİN FAZLALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?
Dopamin fazlalığı, beyindeki dopamin seviyesinin normalden fazla olması durumudur. Dopamin, ödül, motivasyon, öğrenme ve hareket gibi işlevleri düzenleyen bir nörotransmitterdir. Dopamin fazlalığı, aşağıdaki belirtilere neden olabilir:
Hiperaktivite ve coşku
Gerçek dışı inançlar
Şizofreni gibi psikotik bozukluklar
Madde kullanımı gibi bağımlılık davranışları
Duygu durumunda dalgalanmalar
Uyku bozuklukları
Dikkat ve konsantrasyon eksikliği
Stres ve gerginlik
İştah artışı veya azalmasıKaygı ve panik atak
Cinsel istekte artış veya azalma
Empati yeteneğinde azalma
Kabızlık veya ishal
Tikler veya istemsiz kas hareketleri
Öfke ve saldırganlık
DOPAMİN FAZLALIĞINA NE SEBEP OLUR?
Dopamin fazlalığı, genellikle genetik, hormonal, enfeksiyonel veya ilaç kaynaklı nedenlerden dolayı ortaya çıkar. Dopamin fazlalığı, sağlık açısından ciddi sorunlara yol açabilir. Örneğin, anksiyete, depresyon, psikoz, Parkinson hastalığı, Tourette sendromu gibi durumlar dopamin fazlalığı ile ilişkilendirilir.
DOPAMİN SEVİYESİNİ DÜŞÜREN BESİNLER NELERDİR?
Dopamin fazlalığı yaşayan kişiler, beslenme alışkanlıklarını değiştirerek dopamin seviyelerini dengelemeye çalışabilirler. Dopamin seviyesini düşüren besinler şunlardır:
Sarımsak: Sarımsak, dopamin reseptörlerini bloke ederek dopamin etkisini azaltır.
Kaju Fıstığı: Kaju fıstığı, dopamin üretimini engelleyen bir enzim olan tirosin hidroksilazı artırır.
Kuşkonmaz: Kuşkonmaz, dopaminin parçalanmasını hızlandıran bir amino asit olan sistein içerir.
Melisa Otu: Melisa otu, dopamin reseptörlerine bağlanarak dopamin aktivitesini azaltır.
Papatya Çayı: Papatya çayı, dopamin salınımını inhibe eden bir flavonoid olan apigenin içerir.
Dopamin seviyesini dengelemek için dopamin içeren veya destekleyen besinleri de tüketmek önemlidir. Bu besinler arasında kefir, yoğurt, peynir, balık, hindi, tavuk, muz, çilek, karpuz, kuru erik, yaban mersini gibi besinler bulunur. Ayrıca, çikolata, kuruyemiş, kahve, çiğ süt gibi besinler de dopamin üzerinde doğrudan etkili olup ruh halini iyileştirir.
DOPAMİN DETOKSU NEDİR?
Dopamin detoksu, beynin motivasyon ve ödül sistemini kontrol eden dopamin hormonunun vücuttaki miktarını ayarlamak ve azaltmak için yapılan bir takım uygulamalardır.
Dopamin hormonunun sağladığı hazlara bağımlılık yaratan ödül sisteminin hassasiyetini düşürmek için dopamin salgılatan aktivitelerden kaçınmak da dopamin detoksu olarak adlandırılabilir.
DOPAMİN DETOKSU NASIL YAPILIR?
Dopamin detoksu yaparken 24 saat boyunca her türlü dış etkenden uzaklaşarak sadece kendi düşüncelerinize odaklanmanız gerekir.
Dopamin detoksu yapmak isteyenler şunları yapabilir:
Sosyal medya, yiyecek, oyun gibi uyarıcı olan şeylerin kullanımını azaltarak bırakmayı amaçlayabilir.
Teknolojik aletleri mümkün olduğunca kullanmamaya çalışabilir
Fiziksel aktivite yaparak, doğada vakit geçirebilir
Meditasyon, nefes egzersizleri, yoga gibi yöntemlerden faydalanabilir
Destek almak için bir terapiste başvurabilirsiniz.
Dopamin detoksu yapmanın bazı faydaları olabilir ancak dopamin detoksunun bilimsel bir temeli yoktur.
