AYURVEDA NEDİR?
Ayurveda, Hindistan’ın en eski geleneksel sağlık sistemlerinden biridir ve MÖ. 2500 yıllarında ortaya çıkmıştır. Ayurveda, “yaşam bilimi” anlamına gelir ve hastalıkların önlenmesi ve tedavisinde metabolik dengenin sağlanmasına odaklanır. Ayurveda, aynı zamanda yaşam ve bilinç için yararlı veya zararlı olan besinleri ve davranışları tanımlayarak, fiziksel ve ruhsal iyi olma halini amaçlar. Ayurveda, beden, zihin ve ruhun uyum içinde olduğu, yaşam amacına uygun ve uzun ömürlü bir varoluşun nasıl gerçekleştirileceğini anlatır. Ayurveda, “insanın kendi potansiyelinin en üst sınırını gerçekleştirirken her yönden dengede kalmasına yardımcı olan bilge sistemler bütünüdür”.
AYURVEDİK BESLENME SİSTEMİ NEDİR?
Ayurvedik beslenme sistemi, doğanın beş elementinden oluşan insanın, doğa ile uyumlu bir şekilde beslenmesini öneren çok eski bir sağlık ve beslenme felsefesidir. Bu elementler boşluk, hava, ateş, su ve topraktır ve her şeyin içinde bulunurlar. Bu elementlerin özellikleri, hem evrendeki her şeyin potansiyelini hem de besinlerin ve davranışların beden üzerindeki etkilerini açıklar. İnsan vücudunda bu elementlerin dengesi sağlığı, dengesizliği ise hastalığı getirir. Ayurveda’da doshalar, bireylerin psikobiyokimyasal özelliklerini belirleyen ve onları fiziksel ve psikolojik olarak etkileyen enerjilerdir. Bu enerjiler bedende Vata, Pitta ve Kapha olarak temsil edilir. Her bireyin doğuştan baskın bir doshası vardır ve bu doshaya uygun beslenme, baharat, yemek pişirme, fiziksel aktivite, müzik gibi faktörler, yaşam dengesinin sağlanması için önemlidir. Herkes üç doshayı da bünyesinde barındırır, ancak çoğu insanın biri diğerlerinden daha baskındır. Bazı insanlar ise üç doshayı da doğal olarak uyumlu bir şekilde taşır.
HANGİ BEDEN TİPİ OLDUĞUMUZU NASIL BELİRLERİZ?
Ayurveda felsefesine göre, her insanın kendine has bir dosha oranı vardır ve bu oran, dosha testi ile öğrenilebilir. Dosha testi, kişilerin fiziksel ve psikolojik özelliklerine göre sorular içerir ve hangi doshanın baskın olduğunu belirler. Böylece, kişiler doshalarına uygun beslenme şekillerini uygulayabilirler. Vata, boşluk ve hava elementlerinin birleşimidir. Vata, bağırsaklarda yoğunlaşır ve diğer iki doshanın dengesini etkileyebilir. Vata, “doshaların kralı” olarak da anılır. Pitta, ateş ve su elementlerinin birleşimidir. Pitta, bu elementlerin özelliklerini yansıtır ve sıcak, keskin, akışkan, hareketli ve yağlıdır. Kapha, toprak ve su elementlerinin birleşimidir. Kapha, dengeli olduğunda affetme, sevgi, güç, iyi bir bağışıklık sistemi gibi özellikler gösterir ve vücudun dayanıklılığını sağlar.
AYURVEDİK YAŞAM NE İŞE YARAR?
Ayurvedik yaşam tarzı, kişinin masaj, meditasyon, yoga, bitkisel destekler, beslenme ve düşünce değişikliği ile hastalıklardan korunmasını ve iyileşmesini sağlayan bir sağlık ve beslenme felsefesidir.
Ayurveda, beden, ruh ve zihnin dengeli olmasını ister. Bu dengenin sağlanması için de doğal çözümler sunar. Ayurveda, Kapha, Vata ve Pitta adı verilen üç enerjinin vücutta uyumlu olmasını hedefler. Ayurvedik yaşam tarzının temelinde sindirim sistemi vardır. Sindirim sistemi sağlıklı olmadan, beden ve zihin de sağlıklı olamaz. Ayurveda, sindirim sistemindeki sorunların pek çok hastalığa yol açtığını söyler. Bu hastalıklar arasında depresyon, anksiyete, sedef, akne, egzama, saç dökülmesi, reflü, ülser, kolit, ibs, cron hastalığı gibi rahatsızlıklar bulunur. Bu yüzden, ayurvedik yaşam tarzına başlamak isteyenler, önce sindirim sistemini düzeltmeli, vücuttaki toksinleri atmalıdır.
AYURVEDİK YAŞAM NASIL YAPILIR?
Ayurvedik yaşam tarzına geçmek istiyorsanız, öncelikle hangi doshanın size uygun olduğunu bulmalısınız. Bunun için ayurveda testi yapabilirsiniz. Mesela Pitta tipi insanlar, güneşten, kızarmış, baharatlı ve acı yiyeceklerden uzak durmalı, saunaya ve hamama gitmeli, sindirim sistemini korumalıdır.
Ayurvedik yaşam tarzına geçmek için şu adımları izleyebilirsiniz:
• İşlenmiş, rafine ürünler yerine ev yemekleri tercih etmek
• Öğün atlamamak, dengeli beslenmek
• Akşam yemeğini hafif tutmak
• Günde 2 litre su içmek
• Düzenli ve sağlıklı uyumak
• Günde 10 dakika yoga veya meditasyon yapmak
• Doğada zaman geçirmek, yürüyüş yapmak
• Ayurveda masajı yaptırmak
• Zihni negatif düşüncelerden arındırmak
Ayurvedik yaşam tarzı, bir diyet değil, bir yaşam felsefesidir. “Yaşam tarzımı değiştiriyorum” diyerek kendinize baskı yapmayın. Sağlıklı ve mutlu olmanın yolu, sindirim sistemine iyi bakmaktan, doğal ve temiz beslenmekten, spor, meditasyon, yoga, ayurveda masajı, nefes egzersizleri gibi aktivitelerden, doğal yağlar ve taşlar kullanmaktan, evinizi havalandırmaktan, doğayla bağlantı kurmaktan geçer. Ayurveda, beden, zihin ve ruhun dengesini sağlamayı amaçlar.
Öncelikle hangi tip dosha (doşa) olduğunuzu bulmak önemlidir. Ki bunu bulmak zor değildir. Mesela Pitta güneşten kaçınır, sıkça saunaya hamama gider, kızarmış baharatlı ve acı yiyeceklerden kaçınır. Hangi tip doshaya sahip olduğunuzu anlamak için ayurveda testi yapabilirsiniz. Şimdi ayurvedik yaşama geçmek isteyenler için neler yapılması gerektiğine madde madde bakalım.
İşlenmiş, rafine ürünlerden uzak durmak ev yemekleri yemek, Öğün atlamamak, dengeli bir şekilde beslenmek, Akşam yemeğini günün en hafif öğünü olarak tüketmek, Günde ortalama 2 litre su tüketmek, Düzenli ve sağlık bir uyku rutinine sahip olmak, Günde ortalama 10 dakika olumlamalı yoga veya meditasyon yapmak, Doğada vakit geçirmek, yürüyüş yapmak, Düzenli olarak ayurveda masajı yaptırmak Zihinden kötü, negatif düşünceleri arındırmak.
Bunu, bir süre yapıp bırakacağımız bir kilo verme diyeti gibi düşünmemek gerekir. “Yaşam tarzımı değiştiriyorum” şeklinde bakarsak üzerimizde çok daha az baskı hissederiz. Nasıl sağlıklı ve mutlu olunur? Aslında hepimizin, binlerce yıldır pek çok insanın merak ettiği bir soru bu : Nasıl daha sağlıklı ve mutlu olunur? ve cevabı düşünülenden çok daha kolay. Daha önce de bahsettiğim gibi yapılması gereken ilk şey sindirim sistemi üzerine odaklanmaktır. Yani ne yiyorum? Ne kadar yiyorum? Nasıl yiyorum? sorularını kendimize sormamız gerekir.
Düzenli, sağlıklı, temiz beslenmek ilk adım. Şekerli, paketlenmiş, koruyu içeren, işlenmiş ürünleri hayatımızdan uzak tutmak ve bunların yerine evde temiz içerikli gıdalarla kendi yemeğimizi pişirmek ilk yapmamız gereken şey. Yemeğimizi masada oturarak ve başka hiç bir şeyle ilgilenmeden (telefon, televizyon vs) yediğimiz şeye odaklanarak tüketmeliyiz. Yemeğimiz bittiğinde minnettar olmalı ve şükretmeliyiz. Günde ortalama 2 litre su içmeliyiz.
Spor, meditasyon, yoga, ayurveda masajı, nefes egzersizleri artık hayatımızın bir parçası haline gelmeli. Ayrıca ayurveda tedavisinde kullanılan yağlar da evimizde bulunmalı. Üzerimizde ve evimizde, gerek olursa selestit taşı gibi doğal taşlar bulundurabiliriz. Evimizi havalandırmalıyız ve biz de temiz havadan doğadan uzak kalmamalıyız. Daha önce de belirttiğim gibi ayuvedik yaşam tarzı sadece beslenme ile olmaz. Beden, zihin ve ruh yani üçünün de huzur içinde bir dengede olması gerekir.
AYURVEDİK BESLENME NEDİR?
Ayurvedik beslenme, her insanın doğuştan sahip olduğu dosha tipine göre, denge, sağlık ve huzur sağlayacak gıdaları seçmesini ve hazırlamasını öğreten bir beslenme felsefesidir. Ayurveda, yoga ile birlikte uygulandığında, beden, zihin ve ruhun uyumunu sağlar. Ayurvedik beslenmenin en önemli ilkesi, sevgi ve farkındalık ile hazırlanmış gıdaları yemektir. Ayurveda, et tüketimini önermez, bunun yerine bitkisel kaynaklı besinleri tercih eder. Ayurvedik beslenme yapmak isteyenler için şu ipuçları yararlı olabilir:
• Taze, yerel ve mevsimlik meyve ve sebzeler ile yemek yapmak. Bu, yoga pratikleriniz için gerekli antioksidanları ve bağışıklık güçlendiricileri sağlar.
• Bitkisel çaylar içmek. Kuşburnu, zencefil, zerdeçal, ıhlamur, biberiye, nane, limon, papatya ve tarçın gibi bitkiler, metabolizmayı ve bağışıklık sistemini destekler.
• Baklagiller ve tahıllar tüketmek. Pirinç, mercimek, fasulye, bezelye, nohut gibi besinler, et yerine protein kaynağı olur ve sindirimi kolaylaştırır.
• Su içmek. Günde 2 litre su içmek, yoga performansınızı, gücünüzü ve esnekliğinizi artırır. Ayrıca vücudunuzu detoks eder ve oksijen almanızı sağlar.
• Kimyon, zerdeçal, zencefil ve taze otlar kullanmak. Baharatlar ve otlar, yemeklerinize lezzet katarak, zihninizi canlandırır. Ayurveda, baharatların vücudu iyileştiren ve gençleştiren özelliklere sahip olduğunu söyler. Ayurvedik beslenme, sadece yemek yemek değil, bir yaşam biçimidir. Kendinize baskı yapmadan, “Yaşam tarzımı değiştiriyorum” diyerek, sindirim sisteminize iyi bakarak, doğal ve temiz beslenerek, spor, meditasyon, yoga, ayurveda masajı, nefes egzersizleri gibi aktiviteleri hayatınıza dahil ederek, doğal yağlar ve taşlar kullanarak, evinizi havalandırarak, doğayla bağlantı kurarak, beden, zihin ve ruhunuzun dengesini sağlayabilirsiniz.
