Hafta tatili gününde işçi çalıştırılabilir mi?

Genel olarak hafta tatili, çalışanlara özel hayatlarına zaman ayırmaları ve dinlenmeleri için sağlanan süre olarak kabul edilmektedir. Bu süre ile çalışanın iş hayatından kaynaklı yorgunluğu atması ve yeni haftaya verimli başlaması hedeflenir. Bu süreye riayet edilmediğinde performans kaybı ve buna bağlı doğacak riskler söz konusu olacaktır.

Anayasamızın 50’nci maddesinde; “Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir” hükmüne yer verilmiştir. İş Kanunu’nda da yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme (hafta tatili) verileceği kuralı getirilmiştir.

Hafta tatili gününde çalışma ve sonuçları

*Hafta tatilinin hangi gün olacağı konusu iş sözleşmesi ya da toplu sözleşme ile belirlenebilecektir. Pazar günü olarak kullandırılması zorunluluğu bulunmamaktadır.

*Hafta tatili çalışması için sözleşmede hüküm bulunması ya da işçiden onay alınması yerinde olacaktır.

*Hafta tatili kesintisiz 24 saat kullandırılması zorunluluktur. Hafta tatili süresinde yapılacak kısa süreli bir çalışma dahi hafta tatili ücreti ödenmesini gerektirecektir.

*Hafta tatili çalışması fazla çalışma olarak kabul edilecektir. Bu durumda hafta tatili ücreti için; Çalışma karşılığı olmadan ödenen bir yevmiye + çalışma karşılığı %50 arttırılmış yevmiye (bir buçuk yevmiye) = İki buçuk yevmiye olarak hesap edilecektir.

*Hafta tatili, serbest zamana tabi değildir.

*Hafta tatilinde çalışmaya devam edilmesi işçinin onayı olmaması durumunda işçi açısından haklı sebeple feshe yol açabilecektir. İş Kanunu’na göre 2024 yılı için işverene 14.740,00 TL idari para cezası verilecektir.

Hafta tatili ücretinin Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmemesi durumunda:

*Eksik bildirim, denetim esnasında ortaya çıkarsa; belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediğine bakılmaksızın, aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası,

*Denetimde kayıt geçersizliği tespiti ile iş yeri kayıt ve belgelerine her geçersizlik hâli için yarım asgari ücret idari para cezası, (12 asgari ücreti geçmemek üzere),

*Eksik bildirimi için işverence belgenin verilmesi durumunda ise; sigortalı başına 1/8 asgari ücret idari para cezası, (2 asgari ücreti geçmemek üzere),

*Ait olduğu yılın asgari ücret teşvikinin iptali,

*Primlerin gecikme zammı ve gecikme cezası ile birlikte tahsil edilecektir.

7524 sayılı torba kanunun iş ve sosyal güvenlik uygulamalarında yapılan değişiklikler…

Torba kanun ile getirilen düzenlemede iki önemli başlık öne çıkmaktadır. Birincisi kısa vadeli sigorta kollarının prim oranının yükseltilmesi, ikincisi ise EYT emeklilerine uygulanan teşvik uygulamasına son verilmesidir.

Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı arttı

01/09/2024 tarihinde yürürlüğe girecek uygulama ile kısa vadeli sigorta kolları prim oranı arttırılmış bulunmaktadır. Buna göre; %2 oranı, %2,25’e çıkarılmıştır. 2024/8 dönemi ve öncesi dönemler için %2 olan eski prim oranı üzerinden işlem yapılacaktır. 2024/09 dönemi ve sonrası için %2,25 olan yeni prim oranı kullanılacaktır.

Sosyal güvenlik destek primi 5 puanlık teşvik sona erdi

01/09/2024 tarihinde yürürlüğe girecek uygulama ile yaklaşık bir buçuk yıldır süren EYT prim teşviki düzenlemesi sona erecektir. Buna göre:

*15510 kanun numaralı %5 puanlık EYT prim teşviki 2024 Eylül dönemi itibarıyla uygulanmayacaktır.

*Diğer taraftan teşvik uygulamasına 2024 Temmuz ve Ağustos dönemlerinde devam edilecektir.

*Yeni dönemde 15510 kanun numaralı belge türü olmayacaktır.

*01/09/2024 tarihinden sonra EYT düzenlemesi kapsamında emekli olacak sigortalılar için teşvik uygulanmayacaktır.

*01/09/2024 tarihi sonrasında 15510 kanun numaralı %5 puanlık EYT prim teşvikine tabi emekli çalıştıran işverenlerin prim maliyetleri yükselecektir.

Ülkemizde yaygın olarak gözlemlediğimiz kayıt dışı istihdam ile mücadelede teşvik uygulamaları önemli olmuştur. Belli oranda işverenin özellikle kullandıkları teşviklere zarar gelmemesi için kayıt dışına uzak durdukları görülmektedir. Dünden bugüne uygulanan teşviklerin sona erdirilmesi, sigortasız emekli çalıştırılmasına yol açabilecektir. EYT kapsamında emekli olup, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışması planlanan emekliler için teşvik uygulamasının kalkması olumsuz sonuçlar doğurabilecektir. 5 puanlık teşvik uygulamasının kalkmasından sağlanacak kâr, alınabilecek iken alınamayacak primlerden dolayı ortadan kalkabilecektir. Nitekim emekli olduktan sonra sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmanın getirileri, çalışan emekliler tarafından çoğu zaman sorgulanmaktadır. Bu nedenle de sosyal güvenlik destek primine tabi olma da gönülsüzlükler gözlenmektedir. Dolayısıyla hâlihazırda tüm çalışanlara verilen 5 puan teşvik uygulamasının tüm emekli çalışanları da kapsaması tartışılmalı iken maalesef EYT’li çalışan emeklinin teşvik uygulaması kaldırılmış oldu. Böylece işveren maliyetinde; emekli yerine emekli olmamış sigortalı çalıştırmak bir adım öne çıkmış gibi oldu ya da emekli çalışanın tamamen kayıt dışına çıkması sonucu doğacak. Bu tür uygulamalar sadece bütçe kalemi olarak değerlendirildiğinde; geride çalışma ilişkilerinde sorunlar bırakabilmektedir.

Sorularınız için e-posta adresi: hkaganoyken@gmail.com