Kanser tedavisi sırasında beslenme önerileri
KANSER TEDAVİSİNDE İŞTAHSIZLIK SORUNU
Kanser, vücudumuzdaki hücrelerin kontrolsüz şekilde çoğalmasıdır. Pek çok kanser cerrahi yöntemler, kemoterapi (ilaç tedavisi), radyoterapi (ışın tedavisi), hormon tedavisi ve immünoterapi ile tedavi edilir. Uygulanan bu yöntemler vücudumuzda bulunan sağlıklı hücrelerin de ölümüne neden olur. Kanser hastalarında tedavinin yan etkileri sağlıklı hücrelerin öldürülmesine bağlı olarak ortaya çıkar.
Tedavi sırasında ve sonrasında genellikle görülen yan etkiler:
Mide bulantısı,
Kusma,
İştahsızlık,
Kilo alma veya kilo verme,
İshal,
Kabızlık,
Ağız ve boğazda oluşan yaralar,
Tat ve koku duyusunun bozulması,
Diş ve diş eti rahatsızlıklarının oluşması.
Hem kanser tedavisi sırasında hem de sonrasında yemek yeme ve yeterli beslenme düzenini devam ettirebilmek güç olabilir. Tedavi süresi uzayabilir ve beslenmeyi etkileyen birçok faktör oluşur.
KANSER TEDAVİSİNDE GÖRÜLEN İŞTAHSIZLIĞA KARŞI ÖNERİLER
Kanser tedavisi gören kişilerde genellikle iştah azalması çok sık görülür. Kişi yemek yeme isteği olduğunda yeterli protein içeren yüksek kalorili gıdalar tercih etmeleri gerekir. Bunlar vücuttaki dokuların bozulmasını önlemede ve hastalık nedeniyle zarar gören dokuların onarılmasına yardımcı olur.
İştahsızlık, tedavi sırasında bazen de tedavi sonrasında en sık rastlanan sorundur. Bunun nedeni hastalığın tokluk hissine de neden olabilmesidir. Tedavi sırasında bulantı, kusma, besinlerin kokularının ya da tatlarının farklı hissedilmesi gibi durumlarda kişinin iştahı azalır.
İştah azalmasına karşı öneriler:
Sevdiğiniz gıdaları tercih edin.
Az az, sık sık beslenin.
Kişilerin çoğunlukla sabahları iştah durumlarının daha iyi olduğu gözlenir. Bu nedenle sabah kahvaltısına özen gösterin. Kahvaltıda özellikle peynir, yumurta, süt tüketin.
Eğer iştahsızlık sabah da devam ediyorsa sıvı olarak tüketilebilecek gıdaları tercih edin. Bunlar taze sıkılmış meyve suları ya da süt olabilir.
Bazen iştahsız olan kişilerin soğuk olarak tüketilen besinleri daha rahat tolere edebildikleri gözlenir. Bu durumda yoğurt, sütlü tatlılar, dondurma gibi gıdaları tercih edin.
Tercihiniz kalorisi yüksek besleyici besinler olsun veya yiyeceklerinizin kalori içeriğini siz artırın; meyvelerinizin veya tatlılarınızın üzerine pekmez, bal, fındık, ceviz, badem; makarnalarınızın veya salatalarınızın üzerine peynir ve ceviz ekleyebilirsiniz.
Bazen yiyeceklerin sunumunu değiştirmek onları daha iştah açıcı yapabilir. Örneğin meyveyi bütün olarak tüketmekte zorlanıyorsanız meyve suyu, meyve püre, komposto, hoşaf veya meyveli tatlı olarak almayı deneyebilirsiniz.
Sütünüze muz, ceviz, bal ekleyerek sağlıklı bir ara öğün hazırlayabilirsiniz.
Yemek sırasında çok fazla sıvı tüketmemeye çalışın. Suyu öğün aralarında tüketerek öğünde daha fazla besin alımınızı sağlamaya çalışın.
Yemek yiyemeyeceğinizi hissettiğiniz zamanlarda sıvı ağırlıklı beslenmeye gayret edin. Bunlar taze sıkılmış meyve suları, komposto veya hoşaf, bal ilave edilmiş bitki çayları, süt, ayran, çorbalar olabilir.
Öğün saatiniz olmasa bile eğer açlık hissediyorsanız hemen bir şeyler tüketin.
Yanınızda tuzlu bisküvi, kraker, kek, kuru meyveler, leblebi gibi besinler bulundurun.
Çok baharatlı ve soslu gıdalar tercih etmeyin.
Yemek zamanlarınızı mümkün olduğunca sakin ve keyifli geçirmeye çalışın.
Yatmadan önce bir şeyler tüketmeye gayret edin. Böylece bir sonraki öğünde iştahınızın biraz daha iyi hale geldiğini göreceksiniz.
AŞIRI ZAYIFLIĞA KARŞI NASIL BESLENMEK GEREKİR?
Pek çok onkoloji tedavisi gören kişi tedavi öncesi ve sırasında kilo kaybına uğrar. Bu nedenle yapılması gereken, kalori ile birlikte protein tüketimini artırmaktır.
Beslenme planında kalori ve protein tüketimini artırmak için bu önerileri yapabilirsiniz:
Ana öğünde tercihler yağsız et, derisiz tavuk, hindi, balık gibi hayvansal kaynaklı, kaliteli protein kaynakları olabilir. Bunları pişirirken ızgara, haşlama veya fırınlama yöntemlerini kullanın. Bunları aromatik otlar ve baharatlarla zenginleştirin.
Ana öğünde kullanılacak olan yoğurt, ayran, kefir gibi gıdalar protein kaynağıdır. Sebze tükettiğiniz öğünle birlikte bunlardan birini tercih ederek aldığınızı protein miktarını artırabilirsiniz.
Gün içerisinde ekmeğinizin üzerine süzme yoğurt sürerek hazırlayacağınız peynirli sandviçinize domates, salatalık, biber, yeşillikle beraber ceviz, zeytin eklerseniz kalori ve protein açısından zenginleştirmiş olursunuz.
Yumurtayı çok kaliteli bir protein kaynağı olduğu için mutlaka tercih edin. Eğer kahvaltıda haşlanmış olarak kullanılamıyorsa, peynirli omlet veya menemen gibi hazırlayarak tüketebilirsiniz.
Genelde kahvaltıda kullanmayı tercih ettiğiniz peyniri; salatalara, çorbalara, makarnalara ekleyebilirsiniz.
Sebze yemekleri ve çorbaları pişirirken içerisine kıyma veya tavuk ekleyerek besleyici değerini artırabilirsiniz. Kıyma veya tavuk gibi hayvansal kaynaklı protein ekleme imkanınız yoksa bitkisel kaynaklı protein kaynağı olan yeşil mercimek, nohut gibi besinleri sebze yemeklerinize veya çorbalarınıza ekleyebilirsiniz.
Ana öğünlerde ekmek grubundan gıdalar tercih edilmeli. Özellikle enerji içeriği daha yüksek olan makarna, pilav çeşitleri daha önce tüketilebilir. Enerji ve protein içeriğini artırmak için pilav etli, makarna kıymalı, peynirli hazırlanabilir.
Ekmek tercihinizi çok tahıllı ekmeklerden yana kullanmak daha sağlıklı olacaktır.
Öğünlerde kullanacağınız salatalara ceviz, badem, peynir gibi besinler ekleyerek alınan kalorinin artırılması ve sağlıklı yağlar tüketmeniz sağlanabilir.
Hazırladığınız salatalara zeytinyağı ekleyerek hem kaloriyi arttırmış hem de yağda eriyen vitaminleri almış olursunuz. Böylece bağışıklık sisteminiz güçlenir.
Kuru meyve ve ceviz, fındık, badem eklenmiş kek, kurabiye, aşure, sütlü tatlı gibi hem protein hem de enerjisi yüksek gıdaları ara öğünde tercih edin.
Günlük enerji ihtiyacınızı artırmak için en doğru tercihlerden biri de bal, reçel, pekmez gibi besinlerdir. Bu besinleri ekmek veya kreplerin üzerine sürerek tüketebileceğiniz gibi süt, meyve, yoğurt, kek gibi besinlere ekleyebilirsiniz.
KANSER TEDAVİSİNDE FAZLA KİLO ALMAMAK İÇİN NASIL BESLENİLMELİ?
Kanser sorunu olanlar, uygulanan tedavi nedeniyle kilo alabilir. Tedavi sırasında fazla kilo artışınız olduysa hekiminize ve diyetisyeninize başvurarak, sağlıklı beslenme planınızı uygulamanız gerekir.
Fazla kilo almaya başladıysanız bu önerileri uygulayabilirsiniz:
Sebze, meyve tüketiminizi artırın.
Çok tahıllı, çavdar, yulaf, zenginleştirilmiş ekmekler gibi lif oranı yüksek gıdaları tercih edin.
Doymuş yağı azaltılmış etleri tercih edin.
Az yağlı süt ürünlerini tercih edin.
Kızartılmış gıdalar yerine ızgara, fırınlama veya haşlama yöntemlerini tercih edin.
Şeker ve şekerli gıda tüketimini sınırlandırın.
Öğün aralarında meyve gibi kalorisi düşük gıdalar tüketin.
Doktorunuz ile görüşerek egzersiz veya yürüyüş programına başlayın.
Bol su tüketmeye özen gösterin.
Mutlaka doktorunuzun tavsiyelerinden de vazgeçmeyin
