Rusya, Belarus ve Kazakistan arasında uzun süredir müzakereleri süren Avrasya Ekonomik İşbirliği Anlaşması’nın imzalanmasının ardından gözler birliğe yeni katılacak üyelere çevrildi. ’Soğuk Savaş’zamanını andıran kutuplaşmaların yaşandığı dönemde büyük önem atfedilen Avrasya Birliği’ne yıl sonuna kadar Ermenistan ve Kırgızistan’ın katılması beklenirken Türkiye ile ilgili de yorumlar yapılmaya başlandı. Türk-Rus sitesinin haberine göre, İngiltere’deki Birmingham Üniversitesi Rusya ve Doğu Avrupa Araştırmaları Merkezi’nden Prof. Julian Cooper “Avrasya Ekonomik Birliği’nin bir sonraki potansiyel üyelerinin başında Türkiye geliyor” dedi. Eski Sovyet coğrafyasında Ankara’nın birliğe üyeliğinin “eski SSCB kuruluyor” algısını yok etmek açısından önem taşıyacağı vurgusu yapılıyor. Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’in geçen yıl “Bize ’Sovyetler Birliği’ni mi kuruyorsunuz’deniliyor. Türkiye’yi birliğe alırsak bu soru ortadan kalkar” sözleri hatırlatılıyor. Türkmenistan, Azerbaycan ve Özbekistan baştan beri bu oluşuma mesafeli duruyor. Türkiye’nin üyeliğinin, bu ülkelerin “Eski Sovyetler Birliği yeniden mi kuruluyor?” türünden endişelerini ortadan kaldıracağı ve üye olmalarını kolaylaştıracağı konuşuluyor.
Mahkeme Minsk’te
Uzmanlar, Ermenistan’ın da yer alacağı bir Avrasya Ekonomik Birliği’nin Türkiye için zor göründüğünü söylese de Avrupa’daki seçimlerin ardından durumun farklı bir hale gelebileceğini vurguluyor. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın geçen yıl kasımda Rusya’da düzenlenen Üst Düzey İşbirliği Konseyi toplantısı sonrasında yaptığı açıklamayı hatırlatan uzmanlar, “O dönemde Erdoğan Putin’den Türkiye’yi Şanghay İşbirliği Örgütü’ne almasını istemişti. Başbakan’ın söylediği birlik bu olabilir mi?” yorumu yapıyor.Uzmanlar çelik ve kömür birliğinden topluluğa, sonrasında geçilen gümrük birliği ardındansa nihayetinde birliğe dönüşen Avrupa Birliği’nin de benzeri evrelerden geçtiğine dikkati çekiyor. Kazakistan Cumhurbaşkanı Nazarbayev’e göreyse Avrasya Ekonomik Birliği tercihi mucizeleri garanti eden sihirli bir çubuk asla değil. Ekonomik Komisyonu’nun Rusya’nın başkenti Moskova’da yer alması kararlaştırılırken, kurulması durumunda Avrasya Ekonomik Birliği Mahkemesi’nin de Belarus’un başkenti Minsk’te olması bekleniyor. Nazarbayev tarafından sunulan bir öneri ise Kazakistan’ın Almatı kentinin Avrasya Ekonomik Birliği’nin uluslarüstü finans pazarı regülasyonunu sağlayacak merkez olması.
170 milyonluk büyük pazar
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Astana’daki imza töreninde birliğin dönüm noktası olduğunu, belgenin üye ülkelerin aynı zamanda ulusal egemenliklerini de koruyarak yepyeni bir entegrasyon aşaması sağladığını belirterek, “Avrasya Ekonomik Birliği’ni oluşturan Rusya, Kazakistan ve Belarus, sahip olduğu 170 milyonluk nüfus, devasa üretim, bilimsel ve teknolojik potansiyel ve muazzam doğal kaynaklarıyla dünya ekonomisinin anında ve doğrudan ilgisini çekecek” dedi. Avrasya Ekonomik Birliği düşüncesini ilk dile getirenin 1994 yılında Moskova Üniversitesi’nde yaptığı konuşmayla Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev olduğunu hatırlatan Putin, imza töreninin Kazakistan’ın başkenti Astana’da olmasının bu nedenle sembolik bir anlam taşıdığını da vurguladı.
