Ne zaman demokrasiyle ilgili bir yazı yazsam, istemsizce kendimi, Avrupa’nın belki de ‘baş belası’ diyebileceğimiz Macaristan’la karşılaştırma yaparken buluyorum. Ne zaman Türk parasının nasıl hızla değer kaybettiğinden bahsetsek, uzun süredir ekonomik krizle boğuşan ve parası adeta kâğıttan daha değersiz olan Arjantin’in adı geçiyor.

Türkiye uzun yıllardır ne gelişmiş demokrasilerle karşılaştırılıyor ne de gelişmekte olan demokrasilerle. Nerede düşüş var, nerede gerileme var; Türkiye’nin adı orada anılıyor…

Freedom House: Özgür değil

Türkiye, Freedom House tarafından hazırlanan ve dünyadaki en popüler özgürlük endeksi olan Dünya Özgürlükler Raporu’nda 2018’den beri, “özgür olmayan ülke” olarak tanımlanıyor.

2018 öncesinde “kısmen özgür” olan Türkiye’nin bu tarihten sonra “özgür olmaması” elbette ki, tesadüf değil.

2018, Türkiye’nin hukuk, demokrasi, ekonomi gibi tüm başlıklarda hızlı gerileme gidişatının başladığı, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin yürürlüğe girdiği yıl.

2018’den beri, Türkiye “seçimli otoriter rejimlerden biri” olarak gösteriliyor.

Seçimli otoriter rejimler ise, seçimlerin hâlâ devam ettiği, ancak adil ve eşit seçim koşullarının sağlanmadığı ülkelerin rejimlerine deniyor.

2023 yılı raporunda da Türkiye, Freedom House tarafından özgür olmayan ülke olarak nitelendirildi.

Raporun, kanaatimce en dikkat çekici göstergesi, son on yılda en büyük düşüş gösteren ülkelerin sıralaması. Buna göre, Libya, Nikaragua, Güney Sudan, Tanzanya ve Türkiye, özgürlüklerin son on yılda en çok düşüş gösterdiği beş ülke.

Atlantic Council: Çoğunlukla özgür değil

Atlantic Council tarafından ortaya konan endeks, ülkeleri ekonomik durumları ile özgürlük seviyeleri açısından kurduğu ilişki üzerinden değerlendiriyor. Buna göre, ülkeler, özgür, çoğunlukla özgür, çoğunlukla özgür değil ve özgür değil olarak kategorilendiriliyor.

Türkiye’nin bu endeksteki yeri 174 ülke arasında 114. sıra.

Buna göre ise, Türkiye “çoğunlukla özgür değil”.

Özgürlük kategorileri arasından politik özgürlüklerde 126’ncı, hukuki özgürlüklerde ise 113’üncü sırada yer alıyor.

Diğerlerine göre sıralamada daha iyi konumda olduğu özgürlük ise, 82’nci sırada yer bulduğu ekonomik özgürlük kategorisi.

Özellikle de genç arkadaşların “hangi ekonomik özgürlük” diye sorgulayacağını tahmin edebiliyorum.

Ancak burada Türkiye’nin 82.sırada yer almasının serbest piyasa ilişkilerini benimsemesiyle ilişkili olduğunu belirtmek gerek.

Yoksa durum şu ki, genel sıralamada Togo, Honduras, Bolivya dahi Türkiye’nin üzerinde yer alıyor.

Bu yazıda, yalnızca iki popüler endeksten bahsettim. İkisinde de Türkiye, dünyanın en karışık, en mutsuz ülkeleriyle aynı sıralarda, aynı kategoride anılıyor.

Üstelik, Türkiye’deki bu hızlı gerileme, henüz düzeltilmeyi bırakın, durdurulmuş bile değil…