Ocak ayında, Uğur Mumcu anıtının açılışı için Fethiye'ye davet edildim.
Fethiye denildiği zaman yüreğimde sanki onlarca kuş kanat çırpıyormuş gibi olur daima. Adana Ceyhanlıyım. Ancak çocukluğunuzda hani yaşadığınız yer dışında hayal kurarsınız ya işte benim hayalini kurduğum geç tanıştığım yerin adı Işıklar Ülkesi Likyalıların Telmessos'u Fethiye…
Yüzbaşı Fethi Bey'in Meğri'si Fethiye…
Dalaman havaalanında indikten sonra Fethiye'ye ulaşabilmek için Göcek Tünelinden geçmeniz ya da tünel üzerindeki dolambaçlı yoldan geçmeniz gerekiyor.
Daha önce de geçmiştim.
"Tünel neden paralı" diye o zaman sormuş ve cevap aramıştım. Son geçişimde zam geldiğini öğrendim ve tünele girmeden uzun yolu dolanarak geçtik. HalkTV'de katıldığım programda tüneli anlattım. Sonrasında tünelin işletmecileri ile irtibat kurdum.
Bu tünelin hikayesi çok ilginç.
Mazisi 41 yıl gibi uzun yıllara dayanıyor.
Tünel fikri, ilk kez 1965'te dönemin Bayındırlık ve İskan Bakanı Haldun Menteşeoğlu tarafından ortaya atıldı. Tünel için 1996 yılında ihaleye çıkıldı. İnşaatına ise 2005 yılında başlanıldı. 2006 yılında bitirildi.
12 metre genişliğinde ve 7.40 metre yüksekliğinde 950 metre uzunluğundaki proje, Tinsa İnşaat ve Sanayi Limited Şirketi tarafından 25 yıllığına yap-işlet-devret modeliyle 13 milyon Dolar harcanarak yapıldı.
Tünelin işletmesi, 20 Ocak 2032'ye kadar tüneli işletmek amacıyla kurulan Göcek Tüneli İnşaat ve Taahhüt Anonim Şirketi'ne verildi. Göcek 1 Tüneli, 2006 yılında hizmete açıldı.
2013 yılında Göcek 1 tünelinin hemen yanına Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından 62 milyon TL masraf ile Göcek 2 Tüneli yapılmaya başlandı. 2018 yılında da hizmete açıldı.
Yani milletin vergileri ile yapıldı.
Tünel siyasetçilerin her zaman vaatleri arasındaydı.
AKP Eski Milletvekili Ali Boğa, ikinci tünel inşaatının başlangıcında "Tünel bedava olacak" demişti. Zamanın Başbakanı Ahmet Davutoğlu da, 2015'teki Muğla mitinginde, "Dalaman ile Fethiye'yi birleştiren Muğla'yla, Antalya arasında bağ kuran Göcek 2 Tüneli, Muğlalılara ücretsiz olacak inşallah" demişti.
Ama olmadı…
Tünel 1 gibi Tünel 2 de, aynı işleticiye devredildi, vatandaşın parası ile yapılan tünelden geçişten de para alınmaya başlandı.
Küçük araç ile Fethiye'ye gidiyorsun 11 TL, Dalaman'a gidiyorsun 11 TL. Yani gidiş geliş 22 TL.
Şaka gibi değil mi?
Ama değil…
Bu tünel 13 hükümet ve 8 başbakan eskitti. Türkiye'de 242 tünel var ama para ödenen iki tünel var.
Birisi Avrasya Tüneli diğer Göcek Tüneli…
Göcek Tüneli İnşaat ve Taahhüt A.Ş. eski Yönetim Kurulu Başkanı Necmettin Aydın ile görüştüm. Tünel ile ilgili sorular sormaya başladım.
Aktarayım:
- Tünel maliyetini amorti ettiniz mi?
Ancak 11 yılda amorti edilebildi.
- Tünelden ilk geçiş ücreti ne kadardı?
Küçük araç için 2 TL.
- Şimdi ne kadar?:
11 TL.
- Bu sadece gidiş değil mi?
Evet.
Göcek 1 Tüneli varken neden Göcek 2 Tüneli yapıldı? Göcek 2 Tüneli Devlet imkanları ile yapılmasına rağmen neden siz işletiyorsunuz? Neden bu tünelden yurttaşlar para ödeyerek geçiyor?
- İlk tünel sözleşmesi imzalandığında ikinci tüp projenin yapılacağı ve şartnamesi belliydi. Duble yollar kapsamında ikinci tünel de yapılacak denildi. Bu kapsamda yetkililer, ikinci tüpün yapımını da bize teklif etti. "Siz yapın işletme sürecini 10 yıl daha uzatalım" dediler. Biz işletme süresini 20 yıl daha uzatın dedik sonra 17 yıla düştük onlar 10'yılda ısrar ettiler, zaman açısından anlaşamadık.
Anlamadım, peki devlet imkanları ile yapılan tünelin işletmesi neden size verildi?
- Sonuçta orayı devlet yaptı ama elimizdeki ilk sözleşme gereği geliş-gidiş hakkı bizimdi. Devlet tüneli yaptı al işlet dedi. Tünel işletme süremizi de 6 yıl 20 gün düşürdü. Bu tünel sayesinde her yıl 8 milyon Dolar tasarruf ediliyor.
Bu hesaplamayı nasıl neye göre yaptınız?
- Günlük ortalama 8000 araç geçiyor tünellerden bu hesaba göre.
Ben dahil benim paramla yapılan tünelden tekrar para vererek geçmeyi kabul etmiyorum. Siz de yurttaşların bu tepkisini görüyorsunuz. Tepkiler hakkında ne düşünüyorsunuz? Tünel açılırken 49 yıllık hayal gerçek oldu denildi. Devlet 900 metrelik tüneli kendisi niye yapmaz?
- Her ne kadar bizim aleyhimize durum olsa da, sözleşme gereği haklı olsak da, yine halk yararını düşünerek biz işletme süremizden 6 yıl 20 gün feragat ederek ikinci tüpün de hizmete girmesi için anlaştık. Sözleşmede yıllık zam artışı TEFE-TÜFE ortalamasıyla zam yapılır maddesi var. Biz şu anda olması gereken fiyatın yüzde 30 altlarında fiyat ile hizmet veriyoruz. Biz tünelin devralınması için teklif sunduk. 'Ortada bir yerde anlaşırız' dedik. Sayın Binali Yıldırım 'böyle bir durumda Yap-İşlet-Devret projelerine zarar verir uluslararası camiada prestij kaybı yaşarız' dedi. Muhalefetten hiç kimse aramadı. Hakkını yemeyeyim bir vekil aradı 'bizim araçlarımız neden ücretsiz değil' dedi sadece. AKP Muğla İl Başkanı geldi. Sonuçsuz kaldı.
Yani siz kendi yaptığınız tünelin alınmasını teklif ettiniz. Binali Bey kabul etmedi öyle mi?
- Evet.
Peki, şimdi böyle bir teklif gelirse?
- Biz devletin emrine amadeyiz.
Ne kadar daha işletme süreniz var?
- 6 yıl civarı kaldı.
AKP'nin yıllardır "yap-işlet-devret" adı altında propaganda yaptığı projelerden sadece biri bu.
Bunların içerisinde köprüler, şehir hastaneleri, birçok yapı projeleri vs. var. Ve milletin milyarlarca lirası yıllardır özel şahısların cebine bu projelerle sokuluyor.
Sakın bana "devlet yapsa daha maliyetli olur" demeyin.
Kimin neyin daha maliyetli olduğunu görüyoruz…