Çalışma hayatını destekleyen uygulamalar ekonominin yönünü belirlemede etken unsurlardır. Teşvik ve destek düzenlemeleri ile dezavantajlı kesimlerin çalışma hayatında yer bulmaları hedeflenirken; diğer yanda da ekonomi dinamiklerinin yönü belirlenir. Son asgari ücret desteği uygulaması ile 2023 yılında günlük kazancı 671 TL ve altında bildirilen sigortalılar için günlük 23,33 TL destek verilmiştir. Sadece belli bir kazanç ve altındaki sigortalıları çalıştıran işverenlere ödenecek olan bu tutar; günlük kazancı 671 TL’nin üstünde olanları kapsamamaktadır. Dolayısıyla bu destekten yararlanmak için günlük 671 TL kazancın aşılmaması gerekmektedir. 2024/Ocak- 2024/Aralık dönemi boyunca uygulama sürecektir. Toplu iş sözleşmesine tabi özel sektör işverenlerine ait iş yerleri için 671 TL sınırı, 1.341 TL olarak uygulanacaktır.

2024 yılında tescil olan ya da 2023 yılında bildirimi bulunmayan iş yerlerine günlük kazanç sınırı koyulmayarak ve toplu iş sözleşmesi bulunan iş yerlerine sınır yukarıda tutularak avantaj sağlanmıştır. Bunların dışında kalan iş yerleri için ise 671 TL sınırı geçerli olacaktır. Dolayısıyla ülke genelindeki iş yerlerinin büyük bir çoğunluğu bu sınıra göre destekten yararlanacaklardır. Geriden bakıldığında belli bir düzeyin altında kalan ücretlilerin istihdam maliyetini düşürmeye yönelik bir düzenleme gibi gözükmektedir. Ancak yakından incelendiğinde; gelecek yılki muhtemel destek tutarı için sigortalıların ücretleri ve SGK’ya yapılacak bildirimleri belli tutarları aşmamasına yol açacaktır. Diğer bir ifade ile çalışanların düşük ücret ile çalışmaları ve SGK’ya düşük prime esas kazanç ile bildirilmelerine yol açacaktır. Ücret ödemeleri kayıt dışına çıkabilecektir. Sigortalı başına aylık 699,99 TL tutarındaki destek, çok sayıda işçi çalıştıran işverenler için toplamda önemli rakamlara ulaşabilmektedir. Dolayısıyla destek tutarından mahrum kalmamak için, düşük ücretli iş gücüne yönelim artmaktadır.

Halbuki 2024-2028 yıllarını kapsayan 12’nci Kalkınma Planı bu tehlikeye dikkat çekmişti. Planda en önde nitelikli insan kaynağı başlığına yer verilmişti. Plan, ortalama ücretlerin taban ücretlere yaklaşmasından endişe duyarak; ücretlendirme ile nitelikli insan kaynağı dengesini hedefliyordu. Bu nedenle asgari ücret desteği benzeri uygulamaların taban ücretleri yaygınlaştırması tehlikesi göz önünde tutulmalıdır. Yoksa düşük ücret, niteliksiz işgücü, niteliksiz mal ve hizmet, düşük rekabet gücü ve sonuç olarak pazar kaybı birbirini takip edecektir. Sadece toplu iş sözleşmesine tabi işyerleri için destek sınırını arttırmak yeterli değildir. Keza toplu sözleşme bulunmayan iş yerleri, toplu sözleşme bulunan işyerlerine göre desteğe daha çok gereksinim duymaktadırlar.

1-Asgari ücret desteğinden nasıl yararlanılacak?

Asgari ücret desteği, 01/01/2024 tarihinden itibaren geçerli olacaktır. Yararlanmak için işverenlerce SGK’ya başvuru koşulu aranmamaktadır. SGK’ya yapılan ve yapılacak bildirimlere göre destek tutarı hesaplanmaktadır. İşlemler otomatik olarak yürümektedir. Destek tutarları prim borçlarından mahsup edilmektedir. Mahsup işlemi bir sonraki ayda yapılmaktadır. Süreç içinde de takip eden ayda yapılmaya devam edilecektir. Öncelikle SGK’ya olan borçlara mahsup yapılacak, SGK’ya borç bulunmuyorsa; Hazine ve Maliye Bakanlığı borçlarına mahsup yapılacaktır.

Destek yararlanabilecek her bir sigortalı için:

Günlük asgari ücret destek tutarı 23,33 TL.

Aylık asgari ücret destek tutarı 23,33 X 30 = 699,90 TL.

2-Destekten yararlanılabilinmesi için izlenmesi gereken koşullar nelerdir?

Destekten uzun vadeli sigorta kollarına tabi olan sigortalılar için verilen 1, 4, 5, 6, 13, 14, 20, 24, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 47, 51, 52, 53, 54, 55, 90, 91, 92 nolu belge türleri yararlanılacaktır. Örneğin emekli sigortalılar için destek yararlanmak olanağı bulunmamaktadır. Ev hizmetlerinde ay içinde 10 gün ve üstünde sigortalı çalıştıran işveren ile konut kapıcılığı iş yerinde sigortalı çalıştıran işveren de destek uygulamasından yararlanacaklardır.

2024 yılı boyunca muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin süresinde verilmesi, cari aya ait primlerinin süresi içinde ödenmesi, ödeme süresi geçmiş sigorta ve işsizlik sigortası primi, idari para cezası olmaması şart. Borç bulunuyorsa da yapılandırılmış ya da taksitlendirilmiş olması gerekli.

2023 yılında uzun vadeli sigorta koluna tabi bildirimde bulunan iş yerleri için; 2024 yılının Ocak-Aralık dönemi için ayrı ayrı olmak üzere uzun vadeli sigorta kollarından bildirilecek sigortalı sayısı, 2023 yılında en az sigortalı bildirimi yapılan aydaki sigortalı sayısına eşit veya üstünde olması gerekmektedir.

3-Asgari ücret desteği geri alınabilir mi?

Destekten yararlanıldığı sürede:

*Kayıt dışı sigortalı çalıştırılmaması,

*Sigortalıların prime esas kazancının eksik bildirilmemesi, (brüt asgari ücretin onda biri olan 2.000,25 TL’yi aşmayan tutarlardaki eksik bildirim SGK’nın yapacağı ihtar ile 15 gün içinde giderilirse; destekten yararlanmaya devam edilebilinecektir.)

*Sahte sigortalı bildirimi yapılmaması şartları aranacaktır.

Eğer bu üç koşul sağlanmaz ise; asgari ücret desteklerinin tamamı gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte geri alınacaktır. Özellikle çalışan işçi sayısı yüksek işletmelerde yapılacak eksik kazanç ya da kayıt dışı istihdam tespitlerinin en ağır cezası asgari ücret desteğinin geri istenmesi olmaktadır.

BİR SORU BİR YANIT

Yakın zamanda sigortalı olarak çalışmaya başladım. Ayrıca şehit yakınıyım. Şehit yakını olmamdan dolayı haklarımın neler olduğunu öğrenebilir miyim?

Şehit yakını olmanızdan dolayı size sağlanan kolaylıklar bulunmaktadır. Faizsiz konut kredisi verilmesi, sağlık hizmetlerinde katılım payı ile ilave ücret alınmaması, çocuklara öğrenim yardımı, dul ve yetim aylığı bağlanması, emekli ikramiyesi ödenmesi ve emsal aylığa yükseltme olarak özetlenebilir. Şehit yakının eş, çocuk, anne ve babaları hak sahibi olarak aylık olanağından yararlanabileceklerdir.

Sorularınız için e-posta adresi: hkaganoyken@gmail.com