George Orwell'ın 1949 yılında yayımlanan “1984” romanını okuyanlar; günümüz dünyasının ulaştığı teknolojik seviyenin romanda anlatıları geride bıraktığını görüyorlar. Vazgeçilmemiz olan elektronik cihazlar, hayatı kolaylaştırırken şekillendiriyorlar da. Şüphesiz bugünkü insan, geçmişe göre daha konforlu. Ancak elektronik insanın düşünce ve sanat dünyasındaki yansımaları neler, soru işareti. Teknoloji, her alanı olduğu gibi çalışma ilişkilerini de belirliyor. Üretim araçları ve iş yerleri elektronik cihazlarla dolu. En başlarda da ölçme ve gözetleme ihtiyacı için kullanılan kameralar geliyor.

İş yerlerinin güvenlik kamerası uygulamasına temel gereksinim duyma nedenleri; iş yerinin fiziki güvenliği, işçilerin iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uymasını sağlamak ve hayatlarını korumak olarak karşımıza çıkmaktadır. Şayet kamera görüntülerindeki çözünürlük çalışanların tanınabilmesine olanak sağlıyorsa, kamera kaydının kişisel veri işleme yaptığı kabul edilmektedir. Bu noktada elektronik gözetleme gereksinimi ile özel hayatın gizliliği koruma arasındaki sınırın doğru çizilmesi gerekmektedir.

Çalışma ve sosyal güvenlik mevzuatı işverene; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlü kılmıştır. Bu nedenle işveren tarafından iş yerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izlenmesi, denetlenmesi ve uygunsuzlukların giderilmesi yasal bir sorumluluktur.

1-Güvenlik kamerası uygulamasında uyulması gereken sınırlar nelerdir?

Kişisel Verileri Koruma Kurulu ve mahkemeler tarafından verilen kararlar çerçevesinde güvenlik kamerası uygulaması belli sınırlar içinde kalması gerekmektedir.

*Kamera kaydının yapıldığı yerlerde; kayıt yapıldığına ilişkin uyarı levhalarına ya da görsellere yer verilecektir. Örnek olarak “..güvenlik kamerası görüntü kaydı yapılmaktadır..” vb. ifadeler kullanılabilir.

*Güvenlik kameraları gizli olmamalı ve açık olarak görülebilmelidir.

*Var olan ya da yeni kurulacak kameraların konumları çalışanların özel hayat gizliliğini zedelemekten uzak olması gerekmektedir. Özellikle iş yerinde soyunma odası, dinlenme alanı, duş yeri vb. alanların kamera açısında bulunmamasına azami özen gösterilmelidir. Kamera, aynı çalışanları görüntüleyecek ve gözetleyecek konumda olmamalıdır.

*İşverence, aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirmelidir.

*Kamera kayıtları; işçinin izlenmesi veya çalışma performansının ölçülmesi amacı ile kullanılmamalıdır.

*İşyerindeki fiziki güvenlik, iş sağlığı ve güvenliği hedeflenerek yapılacak güvenlik kamerası kaydı ölçülülük ilkesi içinde kalacaktır. Bu nedenle çalışanın açık rızası olmaksızın işlenebilecektir. Çalışanın temel hak ve özgürlüğünü korumak ile özel hayatın gizliliğine riayet riskli bir alan oluşturmaktadır. Dolayısıyla kamera kayıtlarında her iş yerinin kendi koşulları içinde değerlendirme yapması gerekecektir.

*Kamera kayıtlarındaki görüntüler; üçüncü kişilere, basın yayın organlarına, sosyal medyaya vb. platformlara verilmeyecektir. Sadece görev alanı içinde kalınan kolluk güçlerine ya da idari veya adli makamlara tutanak karşılığında teslim edilecektir. Güvenlik kamerası amacı dışında kalan kayıtlar saklanmamalıdır.

*Güvenlik kamerası kayıtları yetkilendirilmiş sorumlular dışında izlenmemelidir.

2-Çalışanları aydınlatılma yükümlülüğü nasıl sağlanacaktır?

Çalışanları bilgilendirmeden kamera kullanımı hukuka aykırı bulunacaktır. Bilakis ayrıntılı aydınlatma metni hazırlanması yerinde olacaktır. Aydınlatma yükümlülüğünün yerine gelmesi için çalışanların:

*Güvenlik kamerası kaydı yapmanın amacı, (iş sağlığı ve güvenliğinin korunması, iş yerinin fiziki olarak korunması vb.)

*Kamera sayısı ile kamera bulunan alanlar,

*Ne kadar süre ile saklanılacağı, görüntülere kimlerin erişebileceği, kayıtların kimin sorumluluğunda olduğu, görüntüler ile ilgili başvuruların kime yapılacağı,

konularında bilgilendirilmelidir.

3-Görüntü kaydı yanında ses kaydı da yapabilen kamera kullanılabilinir mi?

Genel olarak çalışanların iş sağlığı ve güvenliğini hedefleyen kamera görüntü kaydı işlemi; meşru ve ölçülü kabul edilmektedir. Diğer yandan görüntü kaydı ile birlikte ses kaydı yapılması bireylerde gözetim altında bulundukları hissi uyandırması nedeniyle ölçülülük ilkesine aykırı bulunacaktır. İş yerleri için ses kaydı olmaksızın görüntü kaydı ile sağlanan fayda yeterli görüldüğü için ses kaydı almak özel hayata karşı müdahaleci bir tutum olarak değerlendirilecektir. Dolayısıyla görüntü kaydı yanında ses kaydı yapan kamera kullanımının kişisel verileri koruma kuruluna, idari ya da adli makamlara şikâyet konusu edilmesi olası olacaktır.

4-İş yerinde gizli kamera kullanımı mümkün mü?

KVKK veri sorumlusuna aydınlatma yükümlülüğü getirmektedir. Bu nedenle gizli kamera kullanımı hukuka aykırı kabul edilecektir. Öte yandan suç işlenmesinin önlenmesi veya suç soruşturması için gerekli olduğunda kişisel veriler işlenebilmektedir. Bu durumlarda veri sorumlusu için aydınlatma yükümlülüğü bulunmamaktadır. Dolayısıyla gizli kamera kullanımı yoluna gidilebilecektir.

*Suçun işlendiği alana ya da suç şüphesi olan işçiye yönelik olmalıdır.

*Gizli kamera kullanımı, şüphelenilen işçi ya da işçiler dışında kalan çalışanlara ya da üçüncü kişilere yönelik olmamalıdır.

*Görüntü almanın suç işlenmesinin önlenmesi veya suç soruşturması için gerekli olması şarttır.

Bunların dışında iş yerindeki davranışları denetlemek ya da çalışanı test etmek amaçlı gizli kamera kullanması olanaklı değildir.

5-Yerine getirilmeyen yükümlülüklere karşı idari para cezaları veya yasal sorumluluklar nelerdir?

1-İş yerlerince yapılacak kişisel verilerin izinsiz olarak işlemesi ile işçinin fesih hakkı doğabilecektir. İşverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymaması kapsamında haklı nedenle fesih hakkı işçi tarafından kullanılabilecektir.

2-Güvenlik kameraları ile yapılan kayıtların kişisel veri işleme faaliyeti olarak değerlendirildiği göz önüne alındığında KVKK çerçevesinde yerine getirilmeyen yükümlülüklere karşı idari para cezaları doğacaktır.

3-İdari para cezalarının yanı sıra hukuka aykırı olarak kişisel verilerin kaydedilmesi 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası, hukuka aykırı olarak bir başkasına veren, yayan veya ele geçirilmesinde 2 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası, sürelerin geçmiş olmasına karşın verileri sistem içinde yok etmekle yükümlü olanlara görevlerini yerine getirmediklerinde 1 yıldan 2 yıla kadar hapis cezası verilebilmektedir.

4-Elektronik gözetleme, özel hayatın gizliliğini ihlal edebilecek uygulamalardan olup özenle kullanılması ve iş yeri içinde prosedüre bağlanması gerekmektedir. Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır. Yine kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır.

Sorularınız için e-posta adresi: hkaganoyken@gmail.com