Enflasyon ve bağlı olarak kurlardaki yükselişin ana sebebini artık lise öğrencileri de biliyor. Sanayi ve tarımda son 18 yılda üretim ve verimlilik azaldı. Yapılan üretim de dışarıdan yarı mamul ithal edilerek gerçekleşiyor. Dışa bağlı üretimin doğal sonucu olarak üretilen mallar da düşük teknoloji içeriyor. Bunlar satılsa bile beklenen dövizi getiremiyor, böylece rezervler boş kalıyor… Piyasada kur artışı ve üretim azalmasına bağlı olarak fiyatlar sürekli yukarı gidiyor…

Bu durum kötü bir kader değil, bu durum iktidarın bilerek isteyerek seçtiği bir yol. Çünkü reformlar yaparak üretimi bağımsız hale getirmenin büyük bir eğitim devrimine bağlı olduğunu biliyorlar. O eğitim dönüşümü yapılırsa da AKP tarzı partilerin sandığa gömüleceklerinin farkındalar… Bu nedenle reformlar Türkiye'de sadece sözde kalacaktır.

Bu yazının esas konusuna dönelim. Kur ve enflasyonu tehdit eden iki yeni risk var.

Risk 1 - Aşılama konusunda ciddi sıkıntılar var. Birincisi şu, Çin aşısı haricinde başka bir aşı anlaşması yapılmadı. İktidar 'Kanal İstanbul' için gösterdiği aşkı ne yazık ki vatandaşın canı söz konusu olmasına rağmen, Pfizer, Moderna veya Astra Zeneca firmaları ile anlaşma için göstermedi.

İkinci konu ise gelen Çin aşısının koruma oranının %65'ler civarında kalması ve sayısının yetersiz olmasıdır. Üretici nüfusun kısa vadede aşılanmayacak olması nedeni ile toplumun tamamına 'bağışıklık' verilmeyecek olması, ekonomik faaliyetleri olumsuz etkileyecektir.

Batı ülkeleri yüz milyonlarca doz aşıyı farklı farklı firmalardan sipariş ederken, toplumsal bağışıklığı hızla sağlayıp, can ve para kayıplarını önlemeyi amaçlamışlardır. Ancak Türk yönetimi ise her konuda olduğu gibi, bu konuda da sığ bakış açısı ile hayal kırıklığı yaratmıştır.

Peki bunun kurla ne alakası var diye sorabilirsiniz. Hemen cevap verelim: Türkiye'de cari açığı kapatan önemli gelir kalemlerinden birisi de turizm. 2020 yılında turizmden büyük darbe yedik. Türk toplumunun bağışıklığı artmazsa, vaka sayıları azalmazsa reel sektörde üretim faaliyetleri nasıl toparlanacak? Reel sektörü geçtim yabancı turist güvenip Türkiye'ye 2021 yazında gelir mi? 2021 yazı bu aşılama planı ile turizm adına yine sıkıntılı geçecek.

Risk 2- Batının büyük miktarda aşılama hamlesine girmesi oralardaki ekonomik faaliyetlerin hızlıca toparlanacağı anlamına geliyor. Buna bağlı olarak emtia fiyatları, özellikle petrolün varil fiyatlarındaki artış dikkat çekiyor. Kullandığımız Brent tipi petrolün varil fiyatı kasım başında 37 dolardı, şimdi 56 dolara vurdu. Bu artış ise Türkiye'de cari açığı artıracak. Rezervler zaten boş, hatta eksi. Böylece açılan bu gedik büyüyecek. İç piyasada enerji maliyetlerinin artması tüm ürünlere zam olarak yansıyacak.

Sözün özü Türkiye'nin iktisadi sorunlarını taşıdığı bavulunda hem geçmişten getirdiği yükleri, hem de yeni eklenen ağırlıkları var. Vatandaş artık bu ağır bavulları taşımaktan bıkmış durumda…