Ziya Gökalp’ın, Türk milliyetçiliğinin temellerini anlattığı sosyolojik, kültürel ve siyasi değerlendirmelerinden oluşan "Türkçülüğün Esasları" eseri şöyle biter: “Ey bugünün Türk genci! Bütün bu işlerin yapılması asırlardan beri seni bekliyor.”

Kitabın yayınlanışının 100. yılında, genç Türk milliyetçileri asırlardır kendilerini bekleyen birçok meseleye ilgisiz kalmaya devam ediyorlar.

Türk gençlerinin asırlardır bekleyen işlerinin üzerinden bir asır daha geçmesinin sebebi milliyetçilik fikrinin bir türlü tek başına iktidar olamayışıdır.

Sebebine gelince suçlu sadece milliyetçiler değil elbette, çünkü herhangi bir siyasi düşünce/hareket içinde bulunduğu dönemin şartlarından bağımsız değildir. Döneminin, dünyanın ve bölgesinin dinamikleri ile etkileşim halindedir.

Türk milliyetçiliğinin etkilendiği olaylara, kırılma anlarına ve seçim sonuçlarına göre siyasi macerasına kısaca bakalım.

Milliyetçilik öncelikle Cumhuriyet’in kurucu fikridir. Zamanın ruhuna uygun olarak İkinci Dünya Savaşı’na kadar Almanya’daki ve Avrupa’daki milliyetçilik akımlarından etkilendi. Savaş sonrasında ise Soğuk Savaş teknikleri bütün ideolojilerden daha fazla milliyetçi akımları etkiledi ve milliyetçilik neredeyse anti-komünizmle eş duruma düştü. NATO üyeliği de siyasi hayatı ve dolayısı ile milliyetçi yapıları etkiledi.

Batı’da savaş karşıtı akımlar, Kıbrıs'ta Rumların tahrikleri ve yakın çevremizde Arap milliyetçiliğinin popüler ve aktif olduğu günlerde içeride 1960 darbesi oldu.

Afganistan'ın Ruslar tarafından işgalinin hemen ardından İran İslam devriminin olması, sonrasında bizde 1980 askerî darbesinin yapılması bütün siyasi hareketler gibi milliyetçi hareketi de sarstı, etkiledi ve savurdu. 1980 ihtilalinin siyasi yasakları ve çifte barajlı seçim sistemi milliyetçilik için gelişmeye çok müsait değildi. Filistin’de 1987-1993 arası süren 1. intifada, İslamcı hareketleri motive ederken, Bulgaristan'dan gelen göç dalgası, 1990'lı yıllarda Doğu blokunun çökmesi ve Türk devletlerinin SSCB'den ayrılmasıyla beraber içeride de bölücü terörün yükselmesi milliyetçiliği ön plana çıkardı. Buna rağmen siyasi partilere konan %10 barajı TBMM'de temsili zorlaştırıyordu. O yüzden 1991 seçimlerinde Refah Partisi ile ittifak yapılarak bu zorluk aşıldı.

Irak'ın Kuveyt'i işgaliyle başlayan Körfez savaşının atmosferinde 1994 yerel seçimlerinde kendisini milliyetçi diye tanımlayan iki parti seçimlere girdi.

Ekonomik kriz ve 5 Nisan kararları sonrası 1995 Genel Seçimlerinde MHP baraja takıldı ama ANAP listelerinden seçime giren BBP 7 milletvekilliği kazandı.

1997'de Alparslan Türkeş’in vefatı ile yeni bir dönem başladı. 28 Şubat dönemi yükselen laik/dindar kutuplaşması ve terörist başının yakalanması etkisinde 1999 genel seçimlerinde MHP hükûmet ortağı oldu.

Amerika, Afganistan'ı işgal etti.

2002 seçimleri AKP'nin zaferi ile sonuçlandı. MHP, BBP ve Tuğrul Türkeş'in kurduğu ATP ittifak yapmasına rağmen meclise giremedi.

Amerika Irak'ı işgal etti.

2004 yerel seçimlerinde MHP baraj problemi olmadığını gördü.

2007 seçimlerinde MHP tekrar meclise girdi. Muhsin Yazıcıoğlu’nun vefatı ve iktidarın ciddi oy kaybının olduğu 2009 yerel seçimlerinde MHP yerini sağlamlaştırdı.

ATP 2010 yılında MHP ile birleşti. 2010 Anayasa değişikliği referandumuna MHP muhalefet etti; BBP destekledi ve %57,88 evet oyu ile değişiklikler kabul edildi.

Kaset operasyonu gölgesinde girilen 2011 seçimlerinde MHP çok sarsılmadı. 14 ilin büyükşehir olması ve CHP’nin Ankara’da MHP’nin eski adayını aday gösterdiği ve az bir farkla(!) kaybettiği 2014 yerel seçimlerinden MHP güçlenerek, BBP yerini koruyarak çıktı. Suriye İç Savaşı, IŞİD’in ortaya çıkması ve AKP’nin körüklediği göç dalgası sırasında gerçekleşen 2015 Haziran seçimlerinde MHP 80 milletvekili çıkardı; BBP, Saadet Partisi listelerinden seçime katıldı ama meclise giremedi. Hükûmet kurulamayınca Kasım 2015'te yapılan erken genel seçimde MHP, 40 milletvekili aldı BBP ise meclise giremedi.

MHP ve BBP'nin desteğiyle gidilen 2017 Anayasa değişikliği referandumunda %51,41 oranında evet oyu ile hükûmet sistemi değişti.

2018 seçimlerinde MHP'den ayrılan Meral Akşener'in liderliğinde kurulan İYİ Parti, milliyetçiler için yeni bir tercih oldu. MHP ve İYİ Parti meclise girdi BBP’de ise AKP listesinden sadece Mustafa Destici milletvekili oldu.

2019 yerel seçimine yerel ittifaklarla gidildi.

2023 seçimleri tamamen ittifakların seçimi oldu, milliyetçi partiler farklı ittifaklarda yer aldılar. Milliyetçi partilerin arasına İYİ Parti’den ayrılan Ümit Özdağ’ın kurduğu Zafer Partisi de katıldı.

Kronolojik olarak bakılınca milliyetçi hareket 12 Eylül 1980 öncesi, 1980-1997 arası, 1997-2015 yılları arası ve 2015'ten günümüze farklı tablolar ortaya koyuyor. Tek bir partiyle veya çok partiyle, ittifakla veya farklı partilerin farklı ittifaklarıyla gidilen birçok seçim yaşayan çok kritik kararlarda etken olan Türk milliyetçileri bu çok dağınık ama çok dinamik yapısıyla siyaseti belirliyor.

Son tahlilde şunu söylemeliyim ki; Türk gencinin iktidar için daha fazla beklemesine gerek olmadığı ve bunu sağlamak için milliyetçilerin yeteri kadar kadrosunun da seçmeninin de bulunduğu ortadadır.