Türkiye’de vatandaşlık verilme şartları çok rahatsız edici… Özellikle istisnai vatandaşlık verilmesi, vatandaşlığın neredeyse pazarda satılması anlamına geliyor. Kimlerin Türk vatandaşı olabileceğini elbette konuşacağız ama bunu bir başka yazıya bırakalım.

Ülkemizde uygulanmayan ama dünyada birçok ülkede özellikle gelişmiş ülkelerde ciddiyetle uygulanan vatandaşlık yemini, bizde en son, daha sonra Büyükelçi de olan Merve Kavakçı’nın 1999 yılında çifte vatandaşı olduğu ABD'de ettiği yeminle gündeme gelmişti. Şimdi ekonomimizin başına geçen Mehmet Şimşek'in aynı zamanda Birleşik Krallık vatandaşı olduğunu gazetelerde okuyoruz ama onun oraya hangi yeminle bağlı olduğunu konuşmuyoruz.

Bir vekil veya ünlü biri özellikle ABD vatandaşlığına geçtiğinde hele bir de tören fotoğrafı olursa magazin konusu gibi konuşulur tartışılır, kızılır falan ama buna rağmen bizim bir vatandaşlık/ bağlılık yemini eksikliğimiz konuşulmaz.

ABD, Birleşik Krallık, Kanada, Almanya ve birçoğu vatandaşlık yemininin yanında dil ve kültürü içeren bir sınav yapmadan vatandaşlık hakkını vermiyorlar. Ayrıca çifte vatandaş olanlara seçilme hakkı da vermiyorlar.

Örnek olarak Kavakçı’nın ettiği ABD VATANDAŞLIK YEMİNİ'ne bakalım;

“Burada, önünüzde, şimdiye kadar tabiiyetinde bulunduğum her türlü devlet tabiiyeti ve egemenliğini reddettiğime; bundan böyle ABD Anayasası'nı ve yasalarını iç ve dış düşmanlara karşı savunacağıma; ABD'ye bağlılık ve sadakat göstereceğime, kanunun gerektirdiği hallerde ABD ordusuna hizmet vereceğime; kanunun gerektirdiği durumda sivil yönetim altında ulusal önemi olan işlerde çalışacağıma ve bu yükümlülükleri özgür bir şekilde, akıl sağlığım yerinde ve samimi olarak üstleneceğime yemin ederim. Tanrı yardımcım olsun.”

Bu yemini eden kişi, ikinci bir yemini edebilir mi? Bu yemini eden biri, ikinci bir ülkede devlet görevi ifa edebilir mi?

Sınav yapmaktan geçtik bizde böyle bir yemin neden yok? Bizde yukarıdaki yemini eden kişilerin seçilmelerinde, en üst düzey görevler almalarında neden hiçbir sakınca yok?

Yukarıda bahsettiğim üzere Merve Kavakçı’nın ABD'de ettiği yemin Türkiye’de gündem olunca bir Türk vatandaşlığı yemini önerisi olmuştu ama o zaman da odak, cumhuriyetin kuruluş ilkeleri ve özellikle laiklik konusuna gelmişti.

Yemin Türkiye’de bu uygulamanın neden hayata geç(iril)mediğinin sorusunun cevabı, önerilen yemin metninin veya önerilebilecek metinlerin olası içeriğinde barındırıyor.

İnsanlar yaradılışlarına göre kendilerine uygun ülkeler bulup onlara bağlılık yemin edebilirler. Buna bir itirazım yok. İtirazım bu yaradılıştaki insanların yüzleri kızarmadan burada devlet işlerinde söz sahibi olmaları ve ayrıca Türk vatandaşlığının bu kadar ucuz alınıp verilebilir hâle getirilmiş olmasıdır.

Türk vatandaşlığı almak isteyen herkes, değerlerimizi, devletimizi ve sosyal düzenimizi olduğu gibi kabul etmek zorundadır. Türk milletinin kanıyla kurulmuş Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı kimliği kargo ile verilmemeli ve alınmamalı. Bu ayıp ortadan kalkmalıdır. Vatandaşlığın olası bir hile, siyasi tasarruf ve menfaat temini maksatlı olarak verildiği durumlarda, vatandaşlık hakkının yargılamaya konu olabilmesi için, şahsın eylem ve söylemlerinden vatandaşlığı pahasına sorumlu olmasını temin eden bir yemin akdi lazımdır.

Mesela şöyle olsa;

Ben, (İsim Soy isim)

Sayın Hâkimin ve Yüce Türk Milletinin temsil edilen varlığının huzurunda kutsal saydığım bütün değerler, şerefim ve namusum üzerine yemin ederim ki;

Türkiye Cumhuriyeti'nin vatandaşı olarak Gazi Meclis’in milletten aldığı yetkiyle koyduğu yasaları ve Türkiye Cumhuriyeti anayasasını bütün diğer kural ve kaidelerin üstünde tutacağıma; dünü, bugünü ve yarınıyla Türkiye Cumhuriyeti’nin varlığı ve birliğini kendi varlığım ve birliğim gibi koruyacağıma; Türk milletinin ulu önder Atatürk'ün idealleri doğrultusunda ilerlemesi, yükselmesi ve müreffeh olması için çalışacağıma; Türkiye Cumhuriyeti ve Türk milletinden başka hiçbir devlet, millet, etnisite, aidiyet yahut kimliğe sadakat duymayacağıma; Türkiye Cumhuriyeti ve Türk milletine içeride yahut dışarıda düşmanlık eden hiçbir şahıs, grup yahut tüzel kişilikle ilişki kurmayacağıma; almak üzere olduğum vatandaşlığın Türkiye Cumhuriyeti kanunları uyarınca bana yükleyeceği vazifeleri yerine getireceğime ve bana sağlayacağı hakları kullanırken bu hakları Türk milletinin kanıyla kazandığının daima bilincinde olacağıma ant içerim.

Tören Önerisi;

Vatandaşlık başvurusu kabul edilenler adliye binasında bir hâkimin başkanlığında düzenlenen

törende Türk bayrağı göndere çekilip, istiklal marşı ve saygı duruşundan sonra nüfus memuru tarafından okutulacak "Bağlılık Beyanı" sonrası kimlik kartlarını alabileceklerdir. Kimlik kartıyla beraber bir anayasa kitapçığı almalarını takiben rütbeli bir asker tarafından kendilerine Türk Bayrağı hediye edilecektir.

Türk vatandaşlığına kabul edilenler en güzel elbiselerini giyerek bayram havasında Türk bayrağı ve milleti önünde samimiyetlerini göstermeliler. Bizimle aynı haklara ve yükümlülüklere sahip olan insanın vatandaşlık bilincini idrak ettiğini göstermesi gerekir.

Biz de bu vesile ile karşılıklı güven ve sevgiyi sağlayacak bir müessese tesis etmeliyiz.