Güneş ve Ay, evrenin en önemli iki kozmik gücü olarak kabul edilmiştir. Bu iki gök cismi, hem maddi hem de manevi anlamda büyük bir öneme sahiptir. Türk halklarının tarih boyunca Güneş ve Ay’ı yüce varlıklar olarak görmesi, doğa ile olan sıkı ilişkilerinden kaynaklanmaktadır.
Türkiye başta olmak üzere KKTC, Azerbaycan, Kırgızistan, Doğu Türkistan, Libya, Özbekistan, Türkmenistan, Pakistan, vb. çoğu Türk ırkından olan pek çok ülke;
güneş ve ay kültünü bayraklarında sembol olarak kullanmışlardır.
Türk mitolojisinde Güneş ve Ay, evrenin iki güçlü ve birbirini tamamlayan sembolüdür. Gökyüzündeki hem yol gösterici hem de zamanın ve yaşamın düzenleyicisi olarak görülen Güneş ve Ay, Türk mitolojisinde farklı hikâye ve sembollerle zenginleştirilmiştir.
Türkler için önemli olan yaşadıkları coğrafyadaki unsurlar ve hayatlarını kolaylaştıran etkenlerdir. Doğanın içinde yaşamanın doğayla uyum içinde olmayı bunun da doğaya saygı duymayı gerektirdiğini bilirlerdi. Etraflarında gördükleri her şeyin bir ruhu olduğuna inanmalarının altında yatan neden basitçe budur.
Türk mitolojisinde hayatın kaynağı, ışığın ve gücün sembolü olan güneşin doğuşu, yaşamın başlangıcını, batışı ise ölüm ve yeniden doğuşu simgeler. Eski Türk inancında güneş, Tanrı’nın bir simgesi olarak kabul edilir ve gökyüzünde hüküm süren en yüce varlık olarak bilinir. Yaşam ve gücün simgesi olan güneş, aynı zamanda kutsallığı, saflığı ve bilgeliği temsil eder.
Güneş, hayatın ve gücün kaynağı olarak anılırken, Ay gizemin, sırların ve döngüselliğin simgesi olarak bilinir. Bu iki gök cismi, sadece fiziksel anlamda değil, aynı zamanda ruhsal ve kozmik anlamda da Türk halkının yaşamını şekillendiren temel unsurlar olarak görülür.
Mitolojik anlatılarda, sanat eserlerinde ve günlük yaşamda Güneş ve Ay, Türk kültürünün vazgeçilmez parçaları olarak varlıklarını sürdürmektedir. Ay, ayrıca kadınsı bir figür olarak görülmüş ve bereket ve doğurganlıkla ilişkilendirilmiştir.
Türk mitolojisinde ay aynı zamanda ölümsüzlük ve sonsuzluk sembolüdür. Hilal, özellikle Türk kültüründe önemli bir yer tutmuş, İslamiyet'ten önce de birçok Türk boyu tarafından kutsal kabul edilmiştir. Hilal'in gökyüzündeki şekli, yeni başlangıçları ve sürekli değişimi temsil eder.
Türklerin eski inanç sisteminde Güneş, hükümdarların ve liderlerin gücünü de simgelemiştir. Bu nedenle Güneş, devletin ve hanedanların sembollerinde sıkça kullanılmıştır. Türk bayraklarında, mezar taşlarında ve eski sanat eserlerinde Güneş motifi yaygın bir şekilde yer almıştır. Güneş’in yaşam veren ışıkları, Türk kültüründe güç, bereket ve korunma anlamına gelmiştir.
Ay, Türk mitolojisinde Güneş ile birlikte dengeyi sağlayan bir diğer önemli semboldür. Güneş’in gücü ve parlaklığına karşılık, Ay, gizemli ve saklı olanı simgeler. Ay, geceyi aydınlatan rehber olarak kabul edilmiştir ve mitolojik hikâyelerde sıklıkla mistik ve gizemli güçlerle ilişkilendirilmiştir.
Eski Türkler, Ay’ın döngülerini zamanın ölçütü olarak kabul etmişler ve tarım, avcılık gibi günlük yaşam faaliyetlerini Ay’ın hareketlerine göre planlamışlardır. Türk mitolojisinde Ay, aynı zamanda ölümsüzlük ve sonsuzluk sembolüdür.
Türk halkının tarım, hayvancılık ve sosyal yaşamı, bu iki gök cisminin hareketlerine göre şekillenmiştir. Güneş’in doğuşu ve batışı, gündelik yaşamın ritmini belirlerken, Ay’ın döngüleri mevsimsel değişikliklere işaret eder.
Güneş ve Ay’ın simgeleri, Türk kültüründe birçok alanda ön planda görülmektedir. Eski Türk devletlerinin bayraklarında, özellikle Güneş ve Hilal simgeleri önemli bir yer tutmuştur. Bugün de Güneş ve Hilal, Türkiye Cumhuriyeti bayrağında yer almakta ve Türk halkının kültürel mirasını yansıtmaktadır. Uygur Devleti’nin bayrağı, genellikle güneş ve ay motifleri ile süslenmiştir. Bu tasarım, Uygurların manevi inançlarını ve sanata verdikleri önemi yansıtır. Türk tarihinin en uzun ömürlü devleti olan Osmanlı İmparatorluğu, bayrağını ay ve yıldız figürleriyle süslemiştir. Osmanlı bayrağı, günümüzdeki Türk bayrağının temelini oluşturmuş ve İslam dünyasının önemli bir sembolü haline gelmiştir. Kırmızı zemin üzerine beyaz ay ve yıldız tasarımı, Osmanlı'nın hem Türk kimliğini hem de İslam inancını yansıttığı bir simge olmuştur. Bir görüşe göre, Türk Bayrağı'ndaki hilal İslamiyeti; yıldız ise Türklüğü temsil eder. Kırmızı renk ise toprağa karışan kanı temsil eder.
Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan gibi önemli Türk ülkelerinin bayrakları da ay, güneş, yıldız figürleriyle süslüdür.
Türk ve Altay mitolojilerinde güzellik tanrıçası. Ayığsıt (Ayzıt) Aşkın ve güzelliğin simgesidir. Ongunu kuğudur.
Ay Dede veya Ay Ata Tengricilik inancında ay tanrısı olarak görülebilecek bir kutsal varlıktır ve Gök Aleminin altıncı katında oturur. Bu inanca göre Ay Dede insanların ilk büyükbabası ve Gün Ana ilk büyükannesidir.
Ay Burcu, iç dünyanızı ve çocukluk döneminizden gelen bilinçaltı etkileri temsil eder. Bireyin duygusal yapısı, alışkanlıkları, köklenme ihtiyacı ve güven arayışı gibi temel unsurlar Ay Burcu'nda gizlidir. Bu burç, sizi neyin rahat hissettirdiğini ve stres altında nasıl tepki verdiğinizi anlamanıza yardımcı olur. Her burç, Ay tarafından özgün bir şekilde renklendirilir. Örneğin, Ay’ı Yengeç’te olan bir birey duygusal anlamda son derece korumacı ve hassas olabilirken, Ay’ı Koç’ta olan bir başka birey duygularını çok daha ani ve patlayıcı bir şekilde ifade edebilir.
Astrolojide Ay Burcu, doğduğunuz anda Ay’ın bulunduğu burçtur ve duygusal dünyanızın, içsel ihtiyaçlarınızın ve sezgilerinizin haritasını çizer. Ay Burcu, Güneş Burcu kadar popüler olmasa da, bireyin ruhsal yapısını ve dünyayla kurduğu derin duygusal bağları anlamada kritik bir rol oynar. Güneş Burcu daha çok kimliğinizi ve düşünce yapınızı temsil ederken, Ay Burcu en gizli yanlarınızı siz fark etmeden davranışlarınızı ve duygusal tepkilerinizi yönlendiren bilinçaltı motiflerinizi yüzeye çıkarır.
Ay, gökyüzünün en hızlı hareket eden gökcismi olarak her iki buçuk günün birinde burç değiştirir. Bu hızlı dönüşümü nedeniyle Ay Burcu, sizi siz yapan şeyin çok özel ve bireysel bir parçasıdır. Ay Burcunuzu bilmek, kişisel dönüşümlerinizde ve duygusal dengenizi bulmakta rehberiniz olabilir.
Her burç, Ay tarafından özgün bir şekilde renklendirilir. Örneğin, Ay’ı Yengeç’te olan bir birey duygusal anlamda son derece korumacı ve hassas olabilirken, Ay’ı Koç’ta olan bir başka birey duygularını çok daha ani ve patlayıcı bir şekilde ifade edebilir.
Türk mitolojisinde Güneş ve Ay, birçok efsane ve destanda birbirine bağlı şekilde ele alınır. Bunlardan biri, Güneş ve Ay’ın evrendeki dengeyi sağlayan iki kardeş olarak kabul edildiği hikayedir. Bu efsaneye göre, Güneş ve Ay, Tanrı tarafından yaratılarak evrenin düzenini kurmakla görevlendirilmiştir. Güneş, gündüzleri dünyayı aydınlatırken, Ay ise geceleri insanlara rehberlik eder.
Başka bir mitolojik anlatıda ise, Güneş bir erkek olarak, Ay ise bir kadın olarak tasvir edilir ve bu ikili arasındaki bağ evrenin dengesini simgeler. Güneş’in gücü ve parlaklığı erkeğin sembolü iken, Ay’ın sakinliği ve döngüsel yapısı kadını temsil eder. Bu nedenle Güneş ve Ay, hem kozmik hem de insani düzlemde bir dengeyi sembolize eder.
Ay denildiğinde akla direkt duygular gelse de, bu gezegen öncelikle sağlıkla ilgilidir. Dişil üretkenliği temsil eden Ay aynı zamanda değişimi, beslenmeyi, duygusal iletişimi, bilinçaltını, içgüdüsel duyguları, sıvıları, denizleri, temel arzuları içinde barındırır.
