1923''te, Lozan görüşmeleri arasında düzenlenen ilk iktisat kongresinden sonra 1992''de düzenlenen üçüncü iktisat kongresi ses getiren kongre oldu. Dün kongreyi baştan sona takip ettiğimi belirtmiş, ilk notlarımı vermiştim. Bugün ikinci, yarın son notları vereceğim.

İkinci notlarımın başlığı "Siyasîler Kongre Dışı..."

İzmir sıcak mı sıcak... Hava boğuyor. Üzerinizdekiler yapış yapış... Özel İdare''nin Balçova''daki tesislerinde ilk gün açılışı yapıldıktan sonra 3. İktisat Kongresinin komisyon ça­lışmaları, paneller Konak''taki Ege Üniversitesi Atatürk Kül­tür Merkezinin salonlarında devam ediyor. Delegeler, tebliğciler, panelistler, sıcaktan kravatları gevşetmiş, ceketleri fora etmişler ama konuşmalar ilgiyle dinleniyor. Herkes tar­tışmalara katılıyor, sorular yöneltiyor, fikrini söylüyor.

Burada tebliğ ve panel konularını kısaca vermek is­tiyorum.

"Sektörel Gelişme Stratejileri" üzerinde 12, "Ge­lişme Stratejileri ve Makroekonomik Politikalar" (Gelişme Stratejileri, Ekonomik Sistem ve Kamu Ekonomisi)" üzerinde 6, yine "Gelişme Stratejileri ve Makroekonomik Politikalar"a dayalı olarak "Makroekonomik Analiz ve Politikalar" üzerine 6, "Mali Yapı ve Mali Piyasalar" üzerinde 6, "Sosyal Değişim ve Sosyal Gelişme Stra­tejileri" üzerinde 12, "Dış Ekonomik İlişkiler" üzerine 6 tebliğ sunuldu. Bu tebliğler üzerine oturum sonlarında tar­tışmalar açıldığı gibi, ayrıca, paneller düzenlenerek konular üzerinde daha ayrıntılı tartışmalara gidildi.

Efendim, bir ara açıklamada bulunacağım... Bir aylık ara ile bir kurultay ve bir kongre takip ettim. Ankara''da dü­zenlenen 1. Sürekli Türk Dili Kurultayında hem delege hem gazeteci sıfatıyla bulunduk. Şimdi İzmir''de düzenlenen iktisat kongresinde gazeteci sıfatıyla bulunuyoruz. Dil Ku­rultayını Kültür Bakanlığı, İktisat Kongresini Başbakanlığa bağlı Devlet Planlama Teşkilâtı ile TOBB ortaklaşa düzenlediler.

Devletin değişik kesimlerini birbiriyle kıyaslamak is­temem ama devletin iktisat kongresine daha bir ağırlık ver­diği ortada. Türkiye''de, meseleleri, birbirini bütünleyen un­surlar olarak görmek şart. Kültür, "olmasa da olur" ba­bından. Özellikle Özal''la başlayan dönemlerde ihmal edilen bir saha...

İstifa etmek zorunda kalan Kültür Bakanlığı Yayımlar Daire Başkanı Ayla Kutlu görebildiğim kadarıyla kendisine tanınan imkânları sonuna kadar kullandı ve Dil Kurultayının aksamaması için elinden geleni yaptı. İktisat Kongresinde de işlerin aksamaması için büyük çaba görüyoruz. Yükün ağırlığını omuzlarında taşıyan DPT İdarî ve Malî İşler Daire Başkanı Ali Işıklar''ın çabasını burada anmam gerekiyor.

İktisat Kongresini düzenleyenlerin önemli bir ça­lışması kongreye sunulan tebliğlerin önceden yayınlanması... Sanırım, gerek panellerdeki, gerekse tebliğ sunulması sı­rasındaki tartışmalar da yayınlanacak.

"Gelişme Stratejileri ve Makroekonomik Politikalar"ın tartışıldığı panelde bir konuşmacının siyasîler için söylediği sözler üzerinde düşünmeliyiz. Konuşmacı, 1923 yılında yapılan ilk iktisat kongresini siyasîlerin başın­dan sonuna kadar dinlediklerini ve dile getirilen görüşlerin uygulama alanları bulduklarını ama bu kongrede ilk günkü açılış töreninden sonra siyasîleri göremediklerini söyledi. Bu sözler dikkatle dinlendi ve herkes tasdik edici bir tavır gös­terdi. Asıl uygulayıcı olan siyasîler gelip tartışmalara katılmadıktan, fikir üretmedikten sonra kongrede konuşulanlar zamanla ne derece hayata geçirilebilinir, bilemiyoruz.

Yalnız bir husus daha var... Kongre mahallî seçimlerle çakışıyor. Bu, hâliyle siyasîlerin durumunu etkiliyor. Bazı siyasîler önemsemedikleri için, bazıları da hazır İzmir''e gel­mişken yakın bölgeleri dolaşayım diye kongreye katılma­dılar.

Görebildiğim kadarıyla gazetelerdeki kongreyle ilgili değerlendirmeler de yeterli değil... Bir "büyük" gazetemiz, kongreye ilginin az olduğunu iddia ediyordu. Biraz konu­ların farkında bir insanız, kongreye katılan herkes olayı cid­diye almıştı, tabiî siyasîlerin dışında... (7 Haziran 1992)

***

(Not: Kültür Bakanlığı Yayımlar Daire Başkanı Ayla Kutlu (1938- ) roman yazarı. "Zaman da Eskir" adını koyduğu hayatının ilk 22 yılını anlattığı hatıralarını okumuştum. 19. yüzyılın ikinci yarısında Kafkaslardan göçmek zorunda kalan Çeçen asıllı aileden geliyor. O dönemde Kültür Bakanı Fikri Sağlar''dı.

Üçüncü İktisat Kongresi 4-7 Haziran 1992''de düzenlenmişti. Kısmî mahallî seçimler ise 7 Haziran 1992''de yapılmıştı. Bahsettiğimiz bu seçimler.)