Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Kovid-19 salgınının tüm dünyada etkisini göstermesi üzerine salgın hastalıklar ve virüslerle mücadeleye dair farkındalığı artarken bu süreçte kilit rol oynayan Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), gelecekte olası salgınlara karşı daha hazırlıklı olunması için 2022’de önemli faaliyetlere imza attı.
AŞI ÜRETİMİ VE MRNA TEKNOLOJİ PAYLAŞIM MERKEZLERİ
DSÖ, aynı zamanda Kovid-19 ve benzeri salgınlara karşı küresel ölçekte aşılara erişimi hızlandırmak için harekete geçti.
Covid-19 Aşıları Küresel Erişim Programı (COVAX) ve Covid-19 ile Mücadele Araçlarına Erişimi Hızlandırma (ACT-A) teşebbüslerinin, ihtiyaç sahibi ülkelere aşı, test ve hijyen malzemeleri tedarikinde beklentileri karşılamaması üzerine DSÖ, aşı üretiminin küresel dağılımını değiştirme ve teknoloji paylaşımını artırmayı hedefledi. Bu kapsamda DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Afrika ülkelerinden Gana, Nijerya ve Fas’ta aşı üretim tesisleri kurulacağını duyurdu.
DSÖ, aynı zamanda düşük gelirli ülkelerin Covid-19 ve diğer virüslere karşı mRNA teknolojisiyle üretilen aşılara erişebilmesi için Güney Afrika’da mRNA Teknoloji Transfer Merkezi kurdu. Ghebreyesus, orta ve düşük gelirli ülkelerde de Covid-19 başta olmak üzere salgınlara karşı aşıların üretilebilmesi amacıyla aşı firmalarına patent hakkından feragat etmeleri çağrısında bulunuyor.
PATOJENLERİ BELİRLEMEK İÇİN AR-GE
DSÖ, gelecekte salgınlara neden olabilecek öncelikli patojenlerin listesini belirlemek üzere bilimsel süreç başlatacak. Buna göre, öncelikli patojenlerin listesinin güncellenmesi sürecinin, özellikle aşılar, testler ve tedavilerde küresel yatırım ve AR-GE çalışmalarına rehberlik etmesi hedefleniyor.
Çalışmalara ilişkin ilk toplantı 18 Kasım''da gerçekleştirilirken DSÖ, 25''ten fazla virüs ailesi, bakteri ve "Hastalık X" hakkındaki bulguları ele almak amacıyla 300''den fazla bilim insanını bir araya getirecek. Uzmanlar, daha fazla araştırma ve yatırım gerektiren öncelikli patojenlerin listesi üzerine tavsiyede bulunacak.
DSÖ uzmanları, karşı önlemlerin araştırılması ve geliştirilmesi amacıyla öncelikli patojenleri ve virüs ailelerini hedeflemenin, hızlı ve etkili bir salgınla mücadele için önemli olduğuna işaret etti. Revize edilen öncelikli patojenlerin listesinin 2023''ün ilk çeyreğinde yayımlanması öngörülüyor.
Güncel listede Covid-19, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, Ebola virüsü, Marburg virüsü hastalığı, Lassa ateşi, Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS), Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS), Rift Vadisi ateşi, Zika virüsü ve Hastalık X yer alıyor.
İLK ULUSLARARASI SALGINLA MÜCADELE ANLAŞMASI
DSÖ’nün gelecekteki salgınlara karşı küresel hazırlığı artırma yönündeki en büyük projesi ise salgınlarla ortak mücadele için uluslararası anlaşma hazırlamak. Bu konu ilk defa Aralık 2021''deki DSÖ Genel Kurulu toplantısında gündeme geldi. Genel Kurulda Covid-19''dan sonra gelecekteki küresel salgınlara karşı dünyayı daha iyi koruyabilmek amacıyla tüm üye ülkeleri yasal olarak bağlayan uluslararası anlaşma hazırlanması yönünde karar alındı. Konuya ilişkin en son 8 Aralık’ta örgütün Cenevre merkezinde gerçekleşen Hükümetler Arası Müzakere Birimi (INB) 3. toplantısında uluslararası salgınla mücadele anlaşmasının taslağı masaya yatırıldı.
Toplantıya katılan üye ülkelerin çoğunluğu, anlaşma taslağının hazırlanma sürecinin başlamasında mutabık kaldı. 27 Şubat 2023''te yapılacak INB’nin 4. toplantısında anlaşma taslağındaki maddeler müzakere edilecek. Bu alanda ilk ve tek olacak anlaşma fikrine ABD ve Çin gibi ülkelerin sıcak bakmamasına rağmen birçok ülke, uluslararası salgınla mücadele anlaşmasının devrim niteliğinde olacağı görüşünü paylaşıyor.
