YENİÇAĞ - Özel Haber / Merve KIZILALP
Kahramanmaraş’ta meydana gelip 11 ili beraberinde etkileyen, büyük yıkımlara ve 50 binden fazla can kaybına sebep olan depremlerin ardından artçı depremler korkutmaya devam ediyor.
Deprem bölgesine yakın yerlerdeki faylar stresini biriktirirken deprem bilimci Prof. Dr. Şener Üşümezsoy yeni bir bölgede deprem beklendiğinin altını çizdi.
“ATATÜRK BARAJI RİSK TAŞIYOR”
Üşümezsoy, “Kahramanmaraş Pazarcık depremleri sonrası risk taşıyan bölge Atatürk Barajı’nın güney kenarındaki fay hattıdır. Bu bölge çok dikkat edilmesi gereken bir fay hattıyla çevrilidir. Bozova fayı bu depremde stresle yüklenmiştir.” dedi.
İstanbul Üniversitesi’nden doktora tezi hazırlayan Ziya Görücü’nün haritasıyla durumu özetleyen Üşümezsoy, Bozova fayının görüntüsünü paylaştı. Atatürk Barajı’nın güney kenarındaki bu fay üzerindeki stresiyle buradaki depremlerin (6 Şubat depremi ve hatta Sivrice depremi) çözümlendiğini belirten Üşümezsoy, şimdi yine aynı fay üzerinde stresin büyüdüğünün altını çizdi. Bu fayın yine kuzey batı – kuzey doğu- güney batı yönlü bir gerilmeyle stres yüklendiğini, yüklenen stresin de Elazığ depremi ve Pazarcık depremiyle Arap Yarımadasının kuzey doğuya doğru 5 metre kadar hareket etmesinin bu fay üzerindeki stresi artırdığının gözlendiğini vurguladı. Adıyaman barajının hemen yakınında bulunan stresin dikkat çektiğini ifade etti.
Üşümezsoy, Bozova fayına dik gelen kesimlerde aşağıdaki haritada görüldüğü gibi güneydeki bloğun çöktüğüne ve kuzeydeki bloğun yükseldiğine dikkat çekti. Bölge için Üşümezsoy “Kuzeydeki yükselen blok Atatürk Barajı’nın sınırlandığı tarafı oluşturuyor.” dedi. Üşümezsoy sözlerini şöyle sürdürdü:
Baraj gölünün güney batı kesimindeki sırt ve o sırtın güneyindeki fay hattı çökerek güney batıya doğru çökmeye devam ediyor. Bu anlamda, bu fay kuzey doğu yönlü hareketle çökme yönünde stres biriktiriyor.
Aşağıdaki haritada ise Doğan Perinçek tarafından hazırlanmış Adıyaman yöresindeki çalışmaların yer aldığını belirten Üşümezsoy, Pazarcık ve Elbistan faylarının, 6 Şubat tarihinde kırılan fayların, maviyle gösterildiğini; onlardan stres alan fayların ise kırmızıyla gösterildiğini ifade etti. Haritada görülen Bozova fayının ve Harmancık fayının, Pazarcık fayıyla gerilmeli olarak çalıştığını ifade eden Üşümezsoy “bu faylarda gerilme yaşanmıştır” dedi.
Üşümezsoy; “Atatürk Barajı da, Adıyaman fayı ve Bozova fayı arasındaki üçgen arasındaki kalan bölgede su gölü oluşturmuştur. Bozova fayındaki gerilme stresi özellikle 6 şubatta önemli derecede artmıştır. Daha önce de bu fay üzerinde olan depremler, bu boyutuyla bundan sonraki dönemde kırılan Pazarcık Gölbaşı fay hattından boşalan stres Bozova ve Harmancık fayını tetiklemektedir.” ifadelerini kullandı.
Adıyaman fayı, Gölbaşı Pazarcık fayına paralel olduğu için 6 Şubat tarihinde fayın kırılmasıyla stres düşmesine karşılık 45 derecelik açı yapan Harmancık ve Bozova fayında stresin yükseldiği görülüyor.
6 Şubattaki Pazarcık ve Elbistan depremi mekanizmasının aşağıdaki şekille anlatılmasının mümkün olduğunu belirten Üşümezsoy, “iki iç bükey fayın Gölbaşı, Pazarköy fayı ile Akçadağ, Doğanşehir, Elbistan, Çardak fayları birbirleri aralayarak kırılmıştır. 2020 yılında olan depremde Pötürge’deki fay yetersiz kaldığı için orada bir stres kalmıştır. Bu stres Erkelek, Gölbaşı, Pazarcık ve Narlı fayını kırmıştır. Bu süreçte Arap plakası kuzey doğuya doğru hareket ederek Elbistan bloğu fix sabit kalmıştır. Bunun üzerine 9 saat sonra Elbistan bloğunun batıya doğru gitmesi gerçekleşmediği için Elbistan bloğunda stres kalmış ve Malatya ve Elbistan fayı Nurhak ve Afşin bloğunun batıya doğru gidip hareket etmesiyle ikinci deprem olmuştur. Bu depremler sonrası Arap plakası içinde yer alan iki fay stres yüklenmiştir şemada görüldüğü gibi.
Fayın sıkıştıran makasla gücüyle de gücü zayıflatan suyun varlığı söz konusudur. Fay üzerindeki sürtünmeyi azalttığı için makasla gücünün fayı kırmasını kolaylaştırmaktadır. Bu durumda da suyun varlığı fay düzlemlerindeki depremlerin küçük depremler olduğunu göstermektedir. Bu anlamda Bozova fayındaki stres artımı ve suyun varlığı buradaki kırılmayı kolaylaştırmaktadır.” açıklamalarında bulundu.
Aşağıdaki fotoğrafta ise 2018''de Atatürk Barajı içindeki faylarda olan deprem ile bunun Bozova faylarında olan depremleriyle ilişkisini göstermektedir.
