Hesap vermek yahut hesap sormak
Maalesef bizde hesap verme yahut hesap sorma geleneği yok. Özellikle devlet yönetiminde, yapanın yaptığı yanına kâr kalıyor. Maliyeyi batıran,...
Yahya Kemâl’in rubaileri üzerine
Bugün (1 Kasım 2023) Yahya Kemâl’in (ö. 1 Kasım 1958) vefat yıl dönümü. Büyük Türk şairini anmadan geçmek vefasızlık olur. Bu yüzden,...
Uzunca bir ara
Masamda dört kitap var âcil yayımlanmayı bekler,//Eğer zayi olursa çektiğimiz bunca emekler,//Hele bir de bitmezse “Anılar ve Acılar”//Mahşerde...
S u s m a k…
Bizde konuşmak değil, susmak esastır. Dinî kaynaklarımıza bakın, örf ve âdetlerimizi inceleyin, hep susmanın önemine işaret edilmiş olduğunu...
Ağlamak…
Ağlamak, insanoğluna mahsus bir özelliktir. Üzüldüğümüz yahut acı çektiğimizde ağladığımız gibi çok sevindiğimiz zamanlarda da sevinç...
Bizde edebî akımlar
Her şakada/mizahta bir hakikat payı vardır, derler. Bence doğru bir söz bu… Çünkü insanlar çoğu zaman, doğrudan söyleyemedikleri bazı gerçekleri...
Kâinata ibret gözüyle bakmak
Kâinata ibret gözüyle baktığımızda hiçbir şeyin boşuna yaratılmamış olduğunu görürüz. Canlı-cansız her şeyin bir yaratılış gayesi...
Divan şiirinde insan
Divan şiirini eleştirenler; hep aşk, şarap, saki, dilber, âşık, mâşuk gibi konuların işlenmiş olduğunu söylerler ki haklıdırlar. Ancak...
Eğitimde niçin başarılı olamıyoruz?
Bugün orta ve yükseköğretimde takriben 25 milyon gencimiz okuyor. Bunlardan kaçı başarılı olacak acaba? Başarılı olacak derken kast ettiğimiz...
Mal-mülk hırsı
Hırsların en tehlikelisi tabii ki makam-mevki hırsıdır. Ancak mal-mülk hırsı da bundan geri kalmaz. Nice açgözlüler vardır ki "Deveyi yardan...
E d e p y â h û…
Sözlüklerde edep "Utanma duygusu, güzel ahlâkla muttasıf olma, insanı utanılacak durumlardan koruyan meleke" şeklinde tarif edilir. Şairlerse...
Ömer Hayyam'dan altı çizili birkaç rubai
Doğu edebiyatının şöhret sahibi şairlerinden biri de Ömer Hayyam'dır. (ö. 1123) Rubaileriyle tanınan Ömer Hayyam aşk, şarap, saki, dilber...
Saltanat yahut cihan kavgası
"Divânü Lügâti't-Türk"te şöyle bir atasözü geçer: "Yir basrukı tağ, budun basrukı beğ=Yeri dağ, milleti beğ ayakta tutar." Evet, milleti...
Muallim Nâcî'den altı çizili mısralar
Bugün (12 Nisan 2023) Muallim Nâcî''nin (ö.1893) vefatının 130. yıldönümüdür. Genç yaşta "reîsü''l-üdebâ" olma şerefine nail olan, daha...
Makam-mevkiye aldanma
Bugün Arpaemini-zade Mustafa Sâmî''ye ait bir beytin gölgesinde sizlerle sohbet etmek arzusundayım. Sâmî diyor ki: "Refî isen de göğüs...
Ramazan ve Müslümanlar
Millet olarak Ramazan ayına ayrı bir önem atfediyoruz. Her ay yapılabilecek şeyleri sadece Ramazan''da yapılması gerekiyormuş gibi bir anlayışa...
Hal ve makama uygunluk
Eskiden okullarda "Edebiyat Nazariyeleri" dersi vardı ve o derste "fesahat ve belagat" konuları da işlenir; fesahatin: "İfadenin sağlam olması (sıhhat-i...
İnsanlık merdiveninin basamakları
Günlerdir dilimde Yunus Emre''nin bir mısraı: "Sen sana ne sanırsan ayruğa da anı san." Dün Yunus Divanı''na baktım, bu mısraın devamı...
Üslûp meselesi
Eskiden üslûp diye bir şey vardı. Hatır gönül vardı. "Adabımuaşeret" vardı. Hiç unutmam, lisede (Adana) okurken öğretmenimiz "adabımuaşeret"...
Korkular ve endişeler
Asrın deprem felaketini yaşadık. 10 ilimiz yerle bir oldu. Yaklaşık 45 bin can kaybımız var. Yaralılar, yaşadıkları şehirleri terk etmek zorunda...
Kader, takdir ve tedbir
6 Şubat 2023''te, biri gece saat: 04.17''de, diğeri 9 saat sonra 13.24''te olmak üzere 10 ilimizi etkileyen 7.7 ve 7.6''lık üst üste meydana gelen...
Birlik-beraberlik üzerine
Birlik-beraberlik üzerine yazdığım bu kaçıncı yazı bilmiyorum. Büyük felaketlerle her karşılaştığımızda birlik beraberliğin önemi üzerine...
"Bu Dünya Böyledir İşte!"
"Bilen söyler, bilmeyen söyler ve bilmeyen, bilmediğini de bilmez. Konuşan susmaz, susan konuşmaz. Akıllıya deli, deliye akıllı denir. Yalan hakikat,...
Övmek ve övülmek
Bazılarımızın nefsine övmek hoş geliyor, bazılarımızın nefsine de övülmek… Yani kimimiz övmeye teşneyiz, kimimiz de övülmeye. Böyle...
Kalemle kılıcın yahut akılla irfanın izdivacı
Recâîzâde Ahmet Cevdet''in "Nevâdiru''l-Âsâr" (Bulak, 1256/1840) adlı beyitler antolojisini karıştırırken "kalem ile kılıç"ın, yahut "akıl...
Makam-mevki hırsı
Hırs; "Bir şeyi elde etmek için duyulan, önüne geçilmez derecede kuvvetli istek" olarak tanımlanır. Mal hırsı, para hırsı, şehvet hırsı,...
Ç a l ı ş m a k…
C. Allah Kur''ân-ı Kerim''de "İnsan için kendi sa''yinden (çalışmasından) başka bir şey yoktur." buyurur. (Necm sûresi [53], âyet: 39) Hz....
Beş beyitte Mehmet Akif
Mehmet Akif: "Rahmetle anılmak, ebediyyet budur amma//Sessiz yaşadım, kim beni, nerden bilecek?" derse de bu vefakâr millet Akif''i hiç unutmadı....
A h m a k…
Günlerdir "ahmak" kelimesiyle yatıp "ahmak" kelimesiyle kalkıyoruz. Peki, ahmak ne demektir? Birlikte araştırmaya ne dersiniz? Sözlükler arasında...
Ankaravî Şerhi'ni nasıl aldım?
Anadolu''da en çok şerh edilen eserlerin başında Mevlânâ''nın (ö. 1273) 6 ciltlik "Mesnevî"si gelir. Yazıldığı tarihten beri Türk münevverleri...
Mevlânâ ve Müslümanlar
Mesnevî''nin 5''inci cildinde "Bâyezîd''in Zamanında Bir Kâfire Müslüman Ol Demeleri" başlığı altında şöyle bir hikâye anlatılır: "Bâyezîd''in...
Eski kitaplarda neler var?
"Bu Vatan Kimin?" şiiriyle tanıdığımız Orhan Şaik Gökyay (ö. 2 Aralık 1994), HİSAR dergisinde "Kitaplarda Neler Var?" ana başlığı altında...
Tekke ve zaviyeler
Kültür-sanatla ilgili yazı konusuna bakarken bundan 97 yıl önce bugün (30 Kasım 1925/30Kasım 2022) tekke ve zaviyelerin kapatılmış olduğunu...
"Öğretmenler Günü" ve öğretmenlerimiz
Yarın 24 Kasım… Yani "Öğretmenler Günü". Ortaöğretimde 18 milyon, yükseköğretimde 8 milyon olmak üzere yaklaşık 26 milyon gencimizi omuzlarına...
Din ile, diyanet ile ilzam etmek
Geçen hafta "Doğruları bulmanın yolu fikirlerin çarpışmasından geçer" konusunu işlediğimiz yazımıza bir okuyucumuzdan gelen şu mesaj kanaatimizce...
İnsanlar mı çarpışmalı, fikirler mi?
Nâbî''nin (ö. 1712) ara sıra sizlerle de paylaştığım çok güzel bir beyti var: "Sözde darb-ı mesel îrâdına söz yok ammâ//Söz odur âleme...
Yahya Kemâl'in şiir anlayışı
Rivayet ederler ki dönemin şairlerinden biri Yahya Kemâl''e şöyle der: "Üstat, eskiden şiir vardı, şairi yoktu, biz ona ''lâ-edrî'' (kimin tarafından...
Kısa bir ara…
Zaman zaman kafayı kitaptan defterden kaldırmak gerek, Topluma karışıp bilgi dağarcığını doldurmak gerek… ...
H â l d i l i…
İnsanları tanımanın iki ana yolu vardır: Ya sözüne bakarsınız, ya da hâl ve hareketlerine… "Bir şahsın karakteri hakkında bunlardan hangisi...
Beyitlerde atasözleri
Kaynakların ifadesine göre (Tezkire-i Latîfî [matbu], s. 219) şiirde atasözüne yer veren ilk şair 15. yüzyıl devlet adamlarımızdan "Sâfî"...
Divan şiirinde âyet ve hadis iktibasları (2)
Her edebiyat gibi Divan edebiyatının da beslendiği birtakım fikrî kaynaklar vardır. Ve bu fikrî kaynakların başında da şüphesiz "âyet" ve...
Hallâc-ı Mansur ve "ene'l-hak" sözüne dair…
Hallâc-ı Mansur 858-922 yılları arasında yaşamış ünlü bir sûfîdir. "Ene''l-hak" (ben hakkım) dediği için idam edilmiştir. Hallâc-ı Mansur''a...
Kınalı-zade Ali Çelebi'den iki şah beyit
"Şah beyit" bir edebiyat terimi olarak herhangi bir manzumenin -özellikle gazel ve kasidenin- en güzel beytine verilen addır. Biz burada "şah beyit"...
Divan şiirinden faydalanmak
Okuyuculardan gelen bazı mesajlar, zaman zaman Divan şiirinden iktibas ettiğimiz beyitlerin ve orada söz konusu edilen düşüncelerin yadırgandığını...
Bir yâr için 'âh' etmek
Klâsik Türk Edebiyatı''nda (Divan Edebiyatı) güzel şiirden ziyade güzel beyitler vardır. Tamamı "şah beyit" (gazelin en güzel beyti) niteliği...
Divan şiirinde âyet ve hadis iktibasları
Her edebiyat gibi Divan edebiyatının da beslendiği birtakım fikrî kaynaklar vardır. Ve bu fikrî kaynakların başında da şüphesiz "âyet" ve...
Her geceyi kadir bil…
Recep, şaban derken ramazanın da sonuna geldik. Bu gece leyle-i kadir… Kur''ân''ın ifadesiyle "Kadir Gecesi bin aydan hayırlıdır." Çünkü bu...
Kemâlpaşa-zade'nin "Âhnâme"si
İbn Kemâl diye de tanınan Kemâlpaşa-zâde (1468-1534) 16. yüzyılın ilk yarısında en büyük Osmanlı âlimi olarak bilinir. Anadolu kazaskerliği,...